Po prostu Lagom
Göran Everdahl
Lagom, to wyrażenie wywodzące się z języka szwedzkiego. Trudno znaleźć odpowiednik wystarczająco krótki, aby wrazić myśl zawartą w lagom. Mimo to, znaczenie tego słowa nie jest obce pewnie ani nam, posługującym się językiem polskim, ani osobom posługującym się innymi językami. Słyszę często, a równie często wyrażam się mówiąc, że coś jest „w sam raz”. W niektórych sytuacjach, np. oglądając nową sukienkę mamy czy siostry, niemal chórem stwierdzamy „do wszystkiego i na każdą okazję” albo „dobra, i sportowa i elegancka”. Po lekturze „Po prostu Lagom” wiem, że wszystkie te i temu podobne zwroty da się wyrazić jednym słowem, lagom!
Wydawałoby się, że to niewiele, jeśli tylko tego dotyczy prawie 200 – stronicowa książka, ale myślę, że książka ta ma do przekazania sporo więcej. Lagom, jako być może pewne specyficzne zjawisko kulturowe jest tu tylko pretekstem, aby przybliżyć czytelnikowi szwedzki świat. W opisie autora tekstu – pana Everdahla, pisarza, dziennikarza i krytyka filmowego oraz znawcy kultury popularnej, Szwecja jest wizytówką umiaru. Jak pisze sam autor
„w lagom kryje się pewna równowaga, w każdym znaczeniu tego słowa. To dowcip, który nie rani, ciepło, które nie wysusza, i chłód bez lodowatych podmuchów. Innymi słowy: lagom to swojego rodzaju osobisty termostat stylu życia. Jesteśmy różni. Na przykład idealna dla mnie temperatura w domu ciebie może zmusić do włożenia wełnianych skarpet i rękawic. Poziom lagom nie jest stały, a zmienia się w zależności od człowieka i środowiska”.
Autor wyjaśnia pojęcie i dookreśla je posługując się przykładami zaczerpniętymi z historii szwedzkiej kultury. I tak przeprowadza czytelnika po zakątkach szwedzkiej historii polityki, filmu, lokalnej kuchni. Za przykład może posłużyć historia sięgająca lat 50. XX wieku, kiedy to wprowadzono państwowy monopol alkoholowy. Z jednej strony ograniczyło to spożycie napojów alkoholowych, a z drugiej strony, każdy mieszkaniec kraju, nawet w najmniejszych miejscowościach, mając dostęp do państwowego monopolu miał również dostęp do pierwszorzędnych win. Takie rozwiązanie było akurat! Szczególną gałąź życia, gdzie zaważa się na to co jest lagom, jest kuchnia. W książce znajdziemy zestaw przepisów, choćby na klopsiki w stylu lagom czy bułeczki cynamonowe w stylu lagom! Ciekawostki dotyczą również sztuki i designu – skandynawskie wystroje wnętrz, kojarzą się nam głównie z Ikeą, a jest ona kontynuatorem myśli tzw. grupy 10, założonej w 1970 roku przez dziesięcioro młodych projektantów tekstyliów. Tak więc skandynawskie wnętrza również projektowane są w stylu lagom. Autor przedstawia również inne marki jako te w stylu lagom, jak na przykład Volvo. Według autora należy do nich także wódka Absolut. Chyba najciekawsze przykłady życia w stylu lagom, to przykłady znanych Szwedów. W części zatytułowanej „Szczęście i nieszczęście w stylu lagom”, autor wymienia m. in. Edwarda Muncha, Ingmara Bergmana, Sørena Kierkegaarda i Gretę Garbo. Można tu przeczytać krótkie ciekawostki dotyczące tych, znanych w świecie postaci, które autor uznał za odpowiadające terminowi lagom. I tak, w każdej z nich odkrywa coś i smutnego i wesołego. Lagom jest nawet Abba, ba, nawet święta są lagom. Ciekawym dodatkiem do książki jest część poświęcona „wyjątkowym słowom z całego świata”. Nigdy wcześniej nie słyszałam o japońskim wyrażeniu „tsundoku„, ale w zestawie tym znalazł się również funkcjonujący i w języku polskim, niemiecki termin „weltschmerz„.
Lekcję lagom, można potraktować jako trening dostrzegania ambiwalencji w otaczającym świecie, łączenia przeciwieństw, szukania równowagi. Myślę jednak, że bez problemu pod pretekstem wyjaśnienia podobnego terminu można by przedstawić kulturę innego kraju. Sama książka wydana jest atrakcyjnie, choć przez natłok rysunków, kolorowych ramek, zdjęć, wyróżnień cytatów, odnoszę wrażenie, że wykracza poza tytułowy umiar, przez to czytelnik może doświadczyć poczucia chaosu. Wydaje się także, że książka jest wydana na tyle do czytania co do oglądania, co być może trafi do pewnej grupy odbiorców.
Informacje o książce:
Tytuł: Po prostu Lagom
Tytuł oryginału: Boken om lagom
Autor: Göran Everdahl
ISBN: 9788328709454
Wydawca: Muza
Rok: 2018
