Nie próbuj
Mateusz Wróbel
Polityka ma to do siebie, że potrafi wywołać w ludziach niemal zwierzęce instynkty, a jak pokazała historia, z wielu z nich wyciągnąć naturę szaleńca i mordercy. Tego typu charaktery nie pochodzą najczęściej z szemranych rodzin, wręcz przeciwnie, najczęściej to osoby dobrze wychowane i wyrachowane w swoim działaniu. Autor „Nie próbuj” właśnie takiego schematu użył, a do tego, całą swoja opowieść postanowił umiejscowić w dawno nie widzianym stylu literackim jakim jest powieść noir.
Główny bohater jest od samego początku bardzo tajemniczy dla czytelnika. Nie wiemy za dużo na jego temat, poza tym, że niedawno doświadczył olbrzymiej tragedii. Ze światem żywych pożegnała się jego żona, jednak nie widać w bohaterze książki żadnych szczególnych i wyróżniających elementów rozpaczy czy żałoby. Klasycznie postanowił pić na umór, ale jego myśli są raczej daleko od ciągłego wspominania przeszłości. Zamiast tego szlaja się po melinach sam nie wiedząc czego tam tak naprawdę szuka. Wyjątkowa spostrzegawczość, nawet po pijaku, zwraca jego uwagę na pewnego studenta, który w niedługim czasie wpakuje obu w poważne kłopoty.
Opis książki w żadnej mierze nie oddaje jej zawartości, a na pewno nie ten, który znajduje się na rewersie. Kilka zdań zawartych na tyle książki obiecują powieść political fiction z dużą dawką ironii, takiej która nie unika kabaretowych zacięć. Niektórzy mogliby nawet doszukać się tam obietnicy emocjonującej akcji, ale wszystko to nieprawda i wprowadza czytelnika w błąd. Prawda o „Nie próbuj” jest zupełnie różna od tej z rewersu, do tego stopnia, że byłem w niemałym szoku po lekturze. Autor zdecydowanie chciał zakpić z odbiorców, albo popełnił ogromny błąd marketingowy, który prawdopodobnie solidnie się na nim odbił.
Prawda o „Nie próbuj” jest taka, że od początku do końca książka ta jest wyjątkowo powolną, duszną i mroczną próbą analizy w sposób niemal metaforyczny wszystkiego co nas otacza. Główny bohater odwiedza miejsca, o których istnieniu nawet nie miał wcześniej pojęcia, a które znajdują się najczęściej w małych, wilgotnych uliczkach. Czytając o jego eskapadach mamy wrażenie, że sami przeciskamy się przez ciasne, stare i brudne zaułki, w których prędzej możemy liczyć na kosę między żebra niż pomoc. Ale jest też i jasna strona w tej książce, czasami główny bohater potrzebuje odrobiny światła i ciepła. zbierając nas na moment na dłuższy spacer, ale tylko po to, żeby już za moment ponownie zatopić się w mrocznej stronie miasta, w którym mieszka.
Nie wiem dlaczego, ale autor „Nie próbuj” podjął się zupełnie zapomnianej sztuki opowiadania o swojej historii. Całość jest mocno oddalona od czytelnika trzymając go na dystans, tak jakby autor nie chciał, abyśmy zbytnio spoufalili się z głównymi bohaterami. Daje nam do zrozumienia, że nie jest to jedna z tych opowieści, w których możemy się zżyć z postaciami i odczuwać ich emocje, o nie. Autor robi rzecz wręcz odwrotną i pokazuje nam jak oziębły potrafi być w przedstawianiu swojego świata i swoich bohaterów. Od samego początku aż po sam koniec to na co możemy liczyć to tylko rola obserwatorów, a naszym przewodnikiem jest narrator, który jednak nie zwraca na nas zbyt dużej uwagi.
Przez tego typu zabiegi, o których wspomniałem wyżej, tak naprawdę nie wiemy prawie nic na temat głównych bohaterów, co w pewien sposób jest nawet jeszcze bardziej emocjonujące niż „normalna” powieść. Wszystko czego dowiadujemy się o postaciach jest tym na co pozwala nam narrator, który nie ma zamiaru zagłębiać się zbytnio w uczucia osób, o których nam opowiada. Sprowadza to na czytelnika pewnego rodzaju niemoc poznawczą, ograniczając nasze zrozumienia całości do elementów wystroju, ubioru czy wyglądu postaci. Autor uwielbia wprost ponieść się swojej wyobraźni, która ewidentnie woli długie i rozbudowane opisy, niż budowanie napięcia. Jest to nie tyle coś nowego, co dawno nie widzianego i przez to sprawia naprawdę dużo przyjemności z czytania.
Informacje o książce:
Tytuł: Nie próbuj
Tytuł oryginału: Nie próbuj
Autor: Mateusz Wróbel
ISBN: 9788380837966
Wydawca: Novae Res
Rok: 2018
