Wspaniali jesteśmy tylko przez chwilę
Ocean Vuong
Ocean Vuong to wietnamski autor docenionego w szerokim gronie krytyków tomiku poezji „Night Sky with Exit Wounds”, który znalazł się pośród 10 najlepszych książek 2016 według rankingu „New York Timesa”. Jego debiutancka powieść „Wspaniali jesteśmy tylko przez chwilę” została przetłumaczona na 12 języków, a krytycy równie pozytywnie się o niej wypowiadają.
Powieść jest formą bardzo prywatnego, emocjonalnego listu syna do matki, która co najciekawsze nie potrafi czytać, więc nigdy nie pozna tego, co zostało w nim zawarte. Dzięki temu autor daje sobie przyzwolenie na szczerość, taką najbardziej brutalną i bezwzględną. Nie ukrywa niczego, nie pozostawia niedomówień opisując swoje traumatyczne przeżycia w przejmujący sposób. Główny bohater przedstawia czytelnikom swoje życie, jego rodzinną historię, to dlaczego znalazł się w obcym kraju. Przybliża nam co działo się w jego rodzinie zanim się pojawił na świecie i w jaki sposób wojna w Wietnamie wpłynęła nie tylko na tych, którzy jej doświadczyli, ale też na ich potomków. Czytając niektóre fragmenty samemu odczuwa się ból, a w momencie gdy uświadomimy sobie, że nie jest to fikcja literacka, ale że cała ta historia ma wiele wspólnego z życiorysem autora, to łzy same napływają do oczu, a ciarki przechodzą po całym ciele.
Vuong zaczyna powieść od opisu swojego dzieciństwa. Był biednym „żółtkiem” w Stanach Zjednoczonych, gdzie wszyscy dookoła byli biali i bogatsi od niego. Jego matka pracowała w salonie manicure od świtu do późnej nocy, przepraszając i poniżając się przed swoimi klientkami, żeby dostać, chociaż centa więcej. Autor przedstawia swoje uczucia, jakich doświadczał w trakcie dorastania pod opieką matki cierpiącej na PTSD. Jest to zespół stresu pourazowego związany z wojną w Wietnamie i ucieczką przed nią do USA. Matka stosowała przemoc fizyczną i psychiczną wobec niego, tłumacząc, że dzięki temu wyrośnie na silnego mężczyznę, co oczywiście nie jest najlepszą drogą do takich postaw i często przynosi odwrotny do zamierzonego skutek. Książka jest niewielka objętościowo, a zawiera sporo innych ważnych motywów. Tak jak wcześniej wspomniałam, jest matka cierpiąca z racji wojny, przed którą przyszło jej uciekać, jej postać babci która też doświadczyła przemocy i swoją traumę przekazała córce. Pojawiają się kwestie rasowe, o których też już napomknęłam. Oprócz tego mamy tematy odnoszące się do AIDS, narkotyków i homoseksualizmu. Co prawda nie są one jakoś nad wyraz rozwinięte, a nawet może i potraktowane po macoszemu, ale pozwalają na odnalezienie się i zrozumienie całej tej historii.
Nie zagłębiałam się w biografię i zanim zaczęłam czytać nie miałam pojęcia, czy autor ma już na swoim koncie inne książki ani tym bardziej nie zdawałam sobie sprawy z tego, że napisał tomik poetycki. Jednak po kilku zdaniach dało się wyczuć, że nie jest on osobą stawiającą zdania ot, tak po prostu. Każdy wyraz jest przemyślany i niesie z sobą prawdziwą bombę emocjonalną. Pisząc o swoich trudnych doświadczeniach, robi to w sposób piękny i liryczny. Chociaż książka zawiera około 288 stron, to jednak przeczytanie jej ze zrozumieniem zajmuje trochę czasu. Zdecydowanie nie jest to pozycja, którą wybiera się dla relaksu. Wydaje mi się nawet, że po jej przeczytaniu może u kogoś nastąpić zastój czytelniczy, ale to już jest kwestia bardzo indywidualna. Gdybym miała podać definicję „literatury pięknej”, to ta książka właśnie nią jest. Przemawia za tym nie tylko ten poetycki język, ale cała historia o bezkompromisowej i prawdziwej miłości osamotnionej matki i syna. O zaciekłym odkrywaniu i poznawaniu męskości czy też poszukiwaniu swojej tożsamości.
Jeśli patrząc przez pryzmat historii naszej planety, życie jednostki jest niemożliwie krótkie, jest mrugnięciem oka, jak mówią, to być wspaniałym, nawet od dnia urodzin do dnia śmierci, oznacza bycie wspaniałym tylko przez chwilę.
To jest cytat, który podsumowuje całość, wyjaśnia nie tylko tytuł powieści, ale jest też jej sednem. Książkę polecam osobom, które potrafią delektować się słowem, nie czytają na wyścigi i lubią zamyślić się nad tym co autor chce nam przekazać.
Informacje o książce:
Tytuł: Wspaniali jesteśmy tylko przez chwilę
Tytuł oryginału: On Earth We’re Briefly Gorgeous
Autor: Ocean Vuong
ISBN: 9788328085152
Wydawca: WAB
Rok: 2021
