Sfejsowani
Suzana E. Flores
Nie ulega wątpliwości, że internet jako medium zrewolucjonizował sposób funkcjonowania społeczeństwa. Za jego sprawą każdy z nas stał się osobą publiczną, która w dowolnym momencie może wejść na podium, wziąć do ręki cyfrowy megafon i poinformować ludzi o tym co jadł na śniadanie, gdzie jest na wakacjach lub o swoich najgłębszych i najintymniejszych refleksjach. Zazwyczaj nie trwa to więcej niż parę sekund. Mamy stały kontakt ze wszystkimi osobami, które znamy. O dowolnej porze dnia i nocy, z dowolnego miejsca możemy przesłać im wiadomość. A gdy sami zostaniemy adresatami, czujemy się zobligowani do natychmiastowej odpowiedzi. Społecznie akceptowalne stało się odpisywanie na wiadomości, lub komentowanie postów podczas spotkań w realnym świecie.
Kiedy przyjrzymy się dzisiejszemu internetowi, możemy zauważyć że jego aktualny stan wyraża się poprzez portale społecznościowe. To one stanowią dla nas główne źródło informacji, choć same w sobie nie produkują żadnej treści. W 2004 roku narodził się facebook, jako narzędzie komunikacji studentów Uniwersytetu Harvarda, a pięć lat później stał się najczęściej używanym portalem społecznościowym na świecie. I jest nim do dzisiaj. Facebook zmienia nie tylko więzi społeczne, ale także same jednostki. Subtelnie wpływa na sam rdzeń tego czym jesteśmy, zmienia nasze autentyczne ja, nasze ja wyobrażone, nasze relacje i zachowania społeczne.
Pomimo tego, że media społecznościowe mogą być świetnym narzędziem, zapewniają nam nieograniczone pole ekspresji, wymianę informacji, nowe sposoby organizacji, to jednak mogą stanowić też spore zagrożenie. Psycholog kliniczna doktor Suzana Flores z wieloletnią praktyką w dziedzinie uzależnień, w tym uzależnień od facebooka, przyjrzała się tym zagrożeniom, przybliżając nam je w książce „Sfejsowani”. Książka jest inspirowana jej spotkaniami z uzależnionymi pacjentami, wypełniona relacjami z pierwszej ręki, które namacalnie ukazują skalę patologii w jaką można się wplątać bezrefleksyjnie i w sposób niekontrolowany korzystając z mediów społecznościowych.
Czytając, momentami miałem wrażenie, że autorka snuje przejaskrawione mroczne wizje społeczeństwa zombie, że demonizuje facebooka i mówiąc wprost przesadza. Lecz zreflektowałem się, gdy pisząc tę recenzję i myśląc nad kolejnym zdaniem, w sposób zupełnie zautomatyzowany wszedłem na facebooka by odświeżyć strumień aktualności. Wprawdzie wysuwane w książce przykłady stanowią próbkę wyjątkowo patologicznych przypadków uzależnień, szantaży emocjonalnych czy zachowań skrajnie nieodpowiedzialnych lub po prostu głupich (bo kto informuje przez facebooka o zerwaniu zaręczyn lub śmierci osoby bliskiej?), ale do zdania sobie sprawy ze skali problemu wystarczy wziąć pod uwagę zwykłe, codzienne użycie facebooka przez miliardy ludzi na całym świecie. Doktor Suzana Flores wymienia w książce szereg badań i koncepcji psychologicznych, które pozwalają zrozumieć jak głęboki wpływ na budowanie się tożsamości może mieć stały kontakt z cyber światem zapośredniczonym przez portal społecznościowy. Cytowane z pierwszej ręki relacje jej pacjentów pozwalają odczuć problem niemal namacalnie. Jak budujemy swą tożsamość w sieci? Kogo sobą kreujemy? Jak uzależniające mogą być lajki? Jak wiele dla nich zrobimy? Gdzie nakładamy granice naszej prywatności? Te pytania szczególnie odnoszą się to do nowego pokolenia, które nie znając świata bez internetu, będąc w bardzo chłonnym umysłowo wieku, podatnym i wrażliwym na wszelkie wpływy środowiska zewnętrznego, tworzy swoją tożsamość. I będzie tworzyło przyszłe społeczeństwo.
Jak pisze doktor Suzana Flores:
„Smartfony zalewają nastolatki informacjami, co nie tylko nadmiernie stymuluje ich zmysły, lecz również wywiera wpływ na ich zdolność do funkcjonowania w sposób zorganizowany. Im więcej nastolatki komunikują się ze sobą w Internecie, tym większe ryzyko, że ich umiejętność przyswajania i przetwarzania informacji będzie zaburzona. To może prowadzić do niskiej tolerancji opóźnionej gratyfikacji, nasilonej impulsywności, kiepskiej zdolności do rozwiązywania problemów, a nawet do objawów zespołu nadpobudliwości z deficytem uwagi.”
W pierwszym odruchu po przeczytaniu książki miałem zamiar zrobić sobie tydzień przerwy od facebooka, ale przyłapanie się na automatycznym jego odświeżaniu podczas pisania recenzji książki o uzależnieniu od niego, uzmysłowiło mi w jak marnym położeniu jestem. I sam nie wiem czy ta książka mnie jakoś wzbogaciła, prócz tego że napawa grozą może stanowić podręcznik studium przypadków dla przyszłych psychologów klinicznych i specjalistów od uzależnień. Może też pomóc entuzjastom nowych technologii okiełznać swój entuzjazm.
Informacje o książce:
Tytuł: Sfejsowani
Tytuł oryginału: Facehooked
Autor: Suzana E. Flores
ISBN: 9788328704015
Wydawca: MUZA
Rok: 2017
