Pytaj w kostnicy
Eva Maria Staal
Pytaj w kostnicy to debiutancka powieść holenderskiej autorki. Przyciągający wzrok, mroczny projekt okładki i duża, czerwona czcionka, jaką napisano tytuł sugerować może, że mamy do czynienia z horrorem lub thrillerem. Opis zamieszczony z tyłu okładki szybko weryfikuje te przypuszczenia. Pytaj w kostnicy to opowieść niemal autobiograficzna. Ukrywająca się pod pseudonimem Eva Maria Staal przez kilkanaście lat zajmowała się międzynarodowym handlem bronią. Zagłębiając się w powieść poznajemy brudny, bezwzględny światek handlarzy, dla których życie ludzkie to tylko statystyka, a interesy to nadrzędny cel. Kiedy już raz wejdzie się w ten świat, nie da się od niego tak po prostu uwolnić. Autorka zakończyła ten rozdział swego życia, obecnie jest matką, ma córkę i kochającego męża. Nie dziwi więc niechęć do ujawniania swojej prawdziwej tożsamości.
Evę Marię poznajemy, kiedy jako 25-cio letnia kobieta rozpoczyna pracę asystentki handlarza bronią Jimmiego Liu, rodowitego Kanadyjczyka. Sprzedają wszystko, czym można zabić: haubice, moździerze, granatniki, karabiny, pistolety. Eva jest wrażliwą osobą, lecz szybko wdraża się do nowych zadań. Początkowo ma wyrzuty sumienia, w końcu każda jej udana transakcja oznacza śmierć niezliczonych, bezimiennych ofiar. Zbrodniarzy, cywilów, kobiet i dzieci. Kobieta stara się wierzyć, że nie handluje śmiercią, lecz „równowagą sił”. Sprzedając broń każdemu ma pewność, że żadna strona konfliktu nie jest bezbronna. Eva jest bardzo dobra w swojej pracy. Organizuje wielomilionowe umowy, negocjuje z watażkami i skorumpowanymi rządami. Handluje w Karaczi, Czeczenii, Islamabadzie, Afryce. Poznaje luksus najlepszych hoteli, podróży po całym świecie, ale też rozlew krwi i ruiny niegdyś pełnych życia miast.
Pytaj w kostnicy to bardzo nietypowa powieść. Gdybym miał opisać ją jednym słowem byłoby to „dynamiczna”. Autorka ma bardzo prosty (nie mylić z prymitywnym), zwięzły sposób pisania. Narracja pierwszoosobowa, która zwykle tylko utrudnia mi immersję, w wykonaniu Evy Marii Staal bardzo do mnie przemawia. Powieść czyta się bardzo szybko, a w miarę poznawania losów Marii historia zmienia nieco swój ciężar gatunkowy, idąc w kierunku bardziej emocjonalnym, osobistym. Poznajemy pracę autorki, lecz także jej sposób myślenia i odczuwania. Możemy zobaczyć jej wyrzuty sumienia i niezbywalne piętno, jakie odcisnęło na niej handlowanie śmiercią. Kobietę nawiedzają wspomnienia miejsc i wydarzeń, jakie widziała, tragedii, do jakich się przyczyniła. Mimo zakończenia „kariery” tak naprawdę nigdy nie uwolni się od ciężaru swojej przeszłości.
Nie jest to tekst, do którego chce się wracać dla relaksu. Historia męczy swoją autentycznością, a jednocześnie z wielką siłą przyciąga. Pytaj w kostnicy to bardzo dobra książka. Szkoda, że musiała być oparta na faktach, lecz nie można jej odmówić, że niczym wytrawny trunek pozostawia po sobie gorzki posmak i refleksję, do której zachęcam każdego Czytelnika.
Informacje o książce:
Tytuł: Pytaj w kostnicy
Tytuł oryginału: Probeer het mortuarium
Autor: Eva Maria Staal
ISBN: 9788372293480
Wydawca: Feeria
Rok: 2013
