Maskarada wokół śmierci. Nazistowski świat na Węgrzech
Tivadar Soros
Ta książka mnie zaskoczyła. Ciebie czytelniku też zaskoczy. Weź do ręki, przeczytaj i się zachwyć.
Tivadar Soros urodził się w 1893 roku na Węgrzech, przeżył pierwszą wojnę światową jako dwudziestoletni młodzieniec na froncie, a potem jakiś czas jako jeniec wojenny na Syberii, skąd zorganizował udaną ucieczkę i po kilku miesiącach dostał się do Moskwy, a później wrócił na Węgry. Te przeżycia spowodowały, że drugą wojnę światową szybko ocenił z perspektywy, którą już znał – najważniejsze to przeżyć i tą maksymą kierował się także podczas okupacji Węgier i Budapesztu w 1944 roku. Wiedział, że groźby Hitlera w stosunku do Żydów są zbyt poważne, aby je bagatelizować.
Został adwokatem i jak sam opisuje w książce „Mój zawód nieraz zmuszał mnie do odgrywania jakiejś roli dla przekonania sądu. Moje dotychczasowe życie dawało nadzieję, że dobrze zagram tę moją nową rolę”. Tak też się stanie. Pogoda ducha, wrodzony spryt i obrana strategia przeżycia okupacji, utrzymywana z ogromną konsekwencją i determinacją, spowodują, że Tivadar Soros wraz z całą rodziną przeżyją okupację niemiecką.
Niemcy okupowali Węgry od 19 marca 1944 roku do wyzwolenia przez Sowietów w dniu 12 stycznia 1945 roku. W tym czasie zginęła więcej niż połowa Żydów mieszkających na Węgrzech i jedna trzecia mieszkających w Budapeszcie.
Książka opisuje świat pogrążony w drugiej wojnie światowej z perspektywy Żyda mieszkającego z rodziną w Budapeszcie na Węgrzech. Tivadar Soros sam siebie opisuje jako młodzieńca, który wyuczył się hebrajskich modlitw, ale ich nie odmawiał. Uwielbiał żydowskie poczucie humoru, a jego bohaterami byli romantycy i idealiści, którzy reagowali oburzeniem na najmniejszą niesprawiedliwość. Jednak rozsądek zwyciężył. Tivadar Soros wybrał dla siebie i swojej rodziny życie na fałszywych papierach w Budapeszcie. Bohater podejmuje twardą decyzję, że uratuje swoje życie pod warunkiem, że będą żyć jak chrześcijanie. Druga decyzja dotyczy całkowitego rozdzielenia rodziny, każdy żyje z innym nazwiskiem, pod innym adresem, z innymi ludźmi. Jeden z synów pisze w przedmowie „bez względu na to, jak szalony i groźny jest świat i społeczeństwo lub jak trudne są okoliczności, to odpowiedzialna osoba musi próbować stawić temu czoła, więc nie podążaj jak owca, ale kontroluj kierunek swojego przeznaczenia”.
Co jest nieoczywistego w Maskaradzie wokół śmierci Tivadara Sorosa?
Książka ta jest ogromnie optymistyczna, co jest w dużej kontrze do praktycznie całej dostępnej literatury obyczajowej poświęconej tematowi drugiej wojny światowej. Wszystkie pozycje, które oferuje nam polska literatura oraz dostępne tłumaczenia mówią o umieraniu i zabijaniu, chorobach, trudach wojny, biedzie, głodzie, braku wody i opału. Ta książka mówi przede wszystkim o życiu, które jest piękne i o które należy walczyć, o pomaganiu innym, cieszeniu się z możliwości posłuchania radia czy też z faktu znalezienia puszki z ananasem, która będzie potrawą wigilijną dla pięciu osób przez trzy dni. Autor nieustannie i z optymizmem opisuje kolejne mieszkania, w których przychodzi mu żyć czy kolejne osoby, które spotyka na swojej drodze i jest w stanie im pomóc. Nie rozpacza nad rozstaniem z rodziną, bo zgodnie z jego założeniem tylko tak będą w stanie przeżyć, lecz pokazuje radość z wspólnych porannych spotkań z synami na basenie lub gdzieś w kawiarni na mieście przez kilka chwil.
W przedmowie napisanej przez synów, wspominają oni, że to były najszczęśliwsze miesiące ich życia (!), bo wydawało się, że ojciec nad wszystkim panuje. Tutaj na każdym kroku wieje nadzieją na lepsze, a my przecież nie spodziewamy się optymizmu w książkach poświęconych drugiej wojnie światowej.
Pewnego rodzaju ciekawostką jest to, że autor, pomimo, że znał biegle kilka języków, postanowił napisać swoją opowieść w języku esperanto i książka, którą dostajemy do ręki jest przetłumaczona właśnie z esperanto. Zastanawia mnie, czy to użyty pomocniczy język esperanto, czy też optymizm bohatera mają największy wpływ na snutą tutaj opowieść.
Informacje o książce:
Tytuł: Maskarada wokół śmierci
Tytuł oryginału: Maskerado cirkau la morto
Autor: Tivadar Soros
ISBN: 9788382190472
Wydawca: Novae Res
Rok: 2021
