Teraz! Jak już dziś zmienić jutro?
Krzysztof Wysocki
Jak już dziś zmienić jutro? I czy możliwe jest takie podejmowanie decyzji, aby ich potem nie żałować? – to pytania natury niemalże filozoficznej. To drugie jest mi szczególnie bliskie, ponieważ należę do osób, którym podejmowanie decyzji nie przychodzi łatwo – i na nic się zdały zajęcia z „Psychologii myślenia i decyzji”. Bo chociaż dostarczyły wiedzy o różnych modelach podejmowania decyzji, to… żaden znany mi akademicki wykładowca nie naucza, jak mądrze podejmować „decyzje życiowo-doniosłe” ani też nie mówi, jak uniknąć tak zwanego „żalu postdecyzyjnego”.
Tymczasem okazuje się, iż w dzisiejszych czasach bardzo wiele osób doświadcza zjawiska nazwanego przez prof. Barry’ego Schwartza „paradoksem wyboru” (Zainteresowanym polecam lekturę tego artykułu). Jest to sytuacja, gdy człowiek – mając nadmiar opcji – nie potrafi dokonać wyboru, gdyż ogarnia go paraliż decyzyjny. Na pytania typu: „Który telefon kupić?”, „Na jaki film pójść do kina?”, „Jaki kierunek studiów wybrać?”, „Gdzie zamieszkać?” odpowiadamy wtedy najczęściej: „Nie wiem”. Nietrudno się domyślić, że takie dylematy – tym większe, im poważniejszych spraw dotyczą – to źródło ogromnego stresu. W dodatku samo podjęcie decyzji często nie oznacza jeszcze końca owego stresu, bowiem pojawia się żal za tym, co – jak myślimy – mogliśmy utracić. A to oczywiście tylko jeden z aspektów procesu podejmowania decyzji.
Cieszę się, że mogłam przeczytać „TERAZ! Jak już dziś zmienić jutro?” – bardzo interesującą publikację popularnonaukowo-poradnikową poświęconą w całości praktycznej stronie podejmowania decyzji. Jej autor, Krzysztof Wysocki jest przedsiębiorcą, inż. elektronikiem, publicystą i popularyzatorem wiedzy o zasadach skutecznego działania; współzałożycielem największej polskiej firmy prywatnej z branży zbrojeniowej; prowadzi szkolenia oraz mentoring młodych przedsiębiorców; jest też autorem (jako TesTeq) bloga „Biznes bez Stresu”, a ponadto – zapalonym sportowcem. Autor jest nie tylko wielkim fanem minimalistycznej zen-filozofii L. Babauty, ale także metody GTD („Getting Things Done”) D. Allen’a. Czy takie ogromne i szerokie doświadczenie zawodowe i życiowe przełożyło się na pragmatyczną wartość jego poradnika? Odpowiedź brzmi: Zdecydowanie tak!
Krzysztof Wysocki w swojej książce „Teraz!…” propaguje stoickie (a możne nawet buddyjskie) podejście do życia (jak ja to nazwałam – „racjonalny optymizm”): bycie „tu i teraz”, akceptację przeszłości oraz aktualnego biegu wydarzeń, odpuszczenie przymusu kontroli, nieprzywiązywanie się do własnych oczekiwań, minimalizm (materialny oraz „umysłowy”), umacnianie swojego „kręgosłupa moralnego”. Taka postawa życiowa to fundament nie tylko procesu podejmowania optymalnych decyzji, ale czegoś znacznie ważniejszego, chociażby: poczucia wartości, spokoju umysłu, sukcesu, wartościowego i celowego życia, szczęścia. Same strategie podejmowania decyzji (których zresztą nie brakuje) odgrywają tu zdecydowanie drugoplanową rolę. Muszę przyznać, iż autor doskonale łączy to filozoficzno-metafizyczne zaplecze z najnowszymi odkryciami zachodniej nauki (głównie psychologii nurtu poznawczego i ewolucyjnego, ale także fizyki kwantowej), doprawiając wszystko niemałą dawką inteligentnego poczucia humoru. Dzięki temu Czytelnikowi daje się poznać jako człowiek obdarzony inteligencją i życiową mądrością, elokwentny, z dystansem do życia i do siebie samego.
Oto tylko niektóre z poruszanych przez autora kwestii: Czy czas istnieje naprawdę, czy może jest złudzeniem? Jak podejmować optymalne decyzje? Czym jest tzw. „mięsień decyzyjny” i od czego zależy jego sprawność? Dlaczego robienie skomplikowanych, tabelarycznych analiz wszystkich dostępnych opcji po prostu nie działa? Dlaczego warto prowadzić dziennik doświadczeń? Jak mogą Ci pomóc listy kontrolne? Na czym polega metoda Toyoty pt. „5x DLACZEGO?” Czym jest „decydowanie na cztery”? Z czego wynika lęk przed podejmowaniem decyzji? Jak zredukować ilość decyzji do podjęcia każdego dnia? Dlaczego bycie minimalistą się opłaca? Dlaczego nie warto tworzyć „planu B”?
Publikacja Wysockiego podzielona została na 4 części: Przeszłość, Teraźniejszość, Przyszłość oraz Zastosowania Praktyczne (w szkole, pracy, domu, związku i firmie). Mnie osobiście najbardziej przypadły do gustu dwie pierwsze – byłam naprawdę pod ogromnym wrażeniem, zarówno wiedzy i inteligencji autora, jak i jego stylu.
I tak z cz. „Przeszłość” dowiadujemy się, iż podstawą tego, aby pójść dalej, jest zaakceptowanie swojej obecnej sytuacji – tym samym wszystkich przeszłych decyzji, które doprowadziły nas do „tu i teraz” oraz wyciągnięcie z nich lekcji. Chodzi o to, aby „odpuścić sobie” – uwolnić żal i przestać się obwiniać. Jeśli uda się nam tego dokonać, z pewnością odczujemy zmniejszenie się psychicznego ciężaru – bagażu przeszłości.
Część druga („Teraźniejszość”) poświęcona została czynnikom i okolicznościom związanym z procesem podejmowania decyzji. Autor wprowadza koncepcję membrany decyzyjnej i wyjaśnia, jakie warunki powinny być spełnione, aby wybory były optymalne i satysfakcjonujące. Sporo uwagi poświęca mechanizmom poznawczym oraz tłumaczy, jak uwolnić się od błędów poznawczych emocjonalnych i licznych iluzji, którym ulegają nasze umysły. Innymi słowy: jak otworzyć oczy i dostrzec rzeczywistość taką, jaka jest właśnie teraz?. Okazuje się bowiem, iż nasz mózg to naprawdę kiepski kalkulator, funkcjonujący według błędnych oszacowań, nierzadko sparaliżowany irracjonalnym strachem i ewolucyjnym lękiem przed zmianami. Jako ciekawostkę wymienię tylko kilka błędów poznawczych, obnażonych przez autora: ocenianie przeszłości przez pryzmat teraźniejszości, złudzenie kontroli, rozpamiętywanie i gdybanie, przywiązanie do złudzeń, żal za „utopionymi kosztami” oraz mechanizmów obronnych: złudzenia, iluzje, ignorowanie, filtry percepcji, doszukiwanie się pozornych prawidłowości, niekończące się gromadzenie danych prowadzące do odwlekania podjęcia decyzji… Dowiadujemy się także, że na jakość naszych procesów decyzyjnych wpływają takie czynniki osobiste, jak kondycja fizyczna (dieta, ruch), emocjonalna oraz umysłowa. Dzięki licznym przykładom z codziennego życia i propozycjom eksperymentów, Czytelnik może nie tylko dogłębnie zrozumieć omawiane mechanizmy, ale także odnieść je do własnego życia. Nie zabrakło oczywiście strategii mających na celu zoptymalizowanie procesów decyzyjnych.
Moje niemałe zdziwienie wzbudziło zastosowanie strategii Wysockiego w środowisku szkolnym, ponieważ nie sądzę, aby po tę pozycję (książki klasy business) sięgnęła młodzież szkolna. Szczególnie intrygujące są podrozdziały „Jak przeżyć” oraz „Rzucanie uroku na nauczyciela” („Szkolna Zasłona Dymna” – jak sprawić, by brali Cię za lepszego i mądrzejszego). A oto fragment rytuału opisanego na 3 i pół strony, w którym autor uczy dzieci i młodzież, jak się zorganizować i najefektywniej odrabiać zadania domowe:
„Zorganizuj sobie stanowisko pracy. Wydziel trzy obszary: LĄDOWISKO, PRACOWISKO I SKŁĄDOWISKO. (…) A oto najefektywniejszy rytuał odrabiania zadań domowych, jak zna nasza cywilizacja: WYPAK. Wyjmij wszystko z plecaka i umieść na LĄDOWISKU. Strój sportowy schowaj od razu do szafy lub wrzuć do prania, a starą spleśniałą kanapkę umieść w koszu na śmieci. Na LĄDOWISKU powinny znajdować się tylko podręczniki, ćwiczenia i zeszyty „z dziś”. Dziś, JUTRO, ZAPAK, PROJEKTY (s. 179-181)”.
Powyższy fragment przytoczyłam bardziej jako ciekawostkę, gdyż do teraz zastanawiam się nad celem zawarcia go w tego typu pozycji (być może to jest „oczko” puszczone przez autora, bo ma on niewątpliwie dystans do rzeczywistości i poczucie humoru).
Na uznanie zasługuje styl, w jakim została napisana książka: z nutą popularnonaukowości, z nutą nowoczesnej metafizyki – ale bez przeintelektualizowania i bez pseudo-duchowości; bardzo lekkim piórem i z poczuciem humor. Tego ostatniego dowodzą chociażby: zabawne i praktycznie nieznane cytaty, humorystyczne obrazki rysunkowe czy „dania na wynos” na koniec rozdziału:
„Życie to jest to, co ci się przydarza, kiedy snujesz inne plany” (J. Lennon, s. 17);
„Jestem raczej jak komar w obozowisku nudystów. Wiem, co chcę zrobić, tylko nie mogę się zdecydować, w którym miejscu zacząć” (S. Bayne, s. 80);
„Przed pójściem do szpitala na operację uporządkuj swoje sprawy doczesne. Możesz przecież przeżyć” (A. Bierce, s. 105)
…oto tylko niektóre licznych cytatów, przytaczanych przez autora. Moją uwagę zwróciła też oryginalna szata graficzna i styl pisma – duży i wyraźny, o niecodziennym kroju, dzięki czemu tę pozycję czyta się lekko i przyjemnie; łatwo też wychwycić najważniejsze informacje i łatwo utrzymać wysoki poziom koncentracji i zaangażowania. Sięgając po „Teraz!…”, otrzymałam o wiele więcej niż się spodziewałam. Nie jest to bowiem typowy poradnik o tym, jak podejmować decyzje – jest to pozycja bardziej o tym JAK ŻYĆ. Dowodzi tego cytat z okładki, w pełni oddający przesłanie recenzowanej publikacji:
„Po czym poznajesz właściwe decyzje? Głównie po tym, że ich nie żałujesz, ponieważ nie mogły być lepsze w danej chwili. Pamiętaj, że każdą decyzję podejmujesz teraz, a nie w przeszłości lub przyszłości. W każdej chwili możesz wpłynąć na rzeczywistość, ukształtować to, co będzie, na podstawie tego, co było i jest. Cale twoje życie toczy się w teraźniejszości i jeżeli weźmiesz sobie tę prawdę do serca, satysfakcja z dobrze wykorzystanych milionów chwili nie pozostawi w nim miejsca na rozpamiętywanie i żal”.
Informacje o książce:
Tytuł: Teraz! Jak już dziś zmienić jutro?
Tytuł oryginału: Teraz! Jak już dziś zmienić jutro?
Autor: Krzysztof Wysocki
ISBN: 978832831832
Wydawca: Helion
Rok: 2015
