Zmęczona? Nigdy więcej!
dr Eva Cwynar, Sharyn Kolberg
„Coraz więcej osób zmaga się z przewlekłą sennością, znużeniem, wycieńczeniem fizycznym czy kłopotami z koncentracją”. Jak czytamy dalej na portalu PoradnikZdrowie.pl, „Zespół chronicznego (przewlekłego) zmęczenia (chronic fatique syndrome, CFS) jest uważany za kolejną chorobę cywilizacyjną” (źródło). Jednak oficjalnie nie można nazwać go „chorobą”, ponieważ CFS nie figuruje w międzynarodowym spisie chorób. Głównym objawem tego zespołu jest właśnie niewytłumaczalne zmęczenie, które nie ustępuje po odpoczynku i trwa ponad 6 miesięcy. Problem ten szczególnie często dotyka współczesne kobiety. I to właśnie z myślą o nich powstał poradnik pt. „Zmęczona? Nigdy więcej! Chroniczne zmęczenie, czyli jak w 8 krokach zwiększyć energię i zacząć żyć pełnią życia”, który niedawno ukazał się nakładem Wydawnictwa Kobiecego.
Autorką tej publikacji jest dr Eva Cwynar – słynna endokrynolog i specjalistka od zaburzeń metabolicznych, u której leczą się sławni politycy, sportowcy, aktorki i piosenkarki. Wystąpiła w popularnym programie telewizyjnym „Żony Hollywood”. Ta lekarka-celebrytka samą siebie określa mianem „specjalistki od życiowej energii” (s. 25), a ja myślę, że przesady w tym określeniu jest tylko odrobina.
„W pokoju pełnym kobiet powiedz głośno: „Jestem kompletnie pozbawiona energii”, a gwarantuje, że 90% z nich odpowie: „Wiem, o czym mówisz”. Problem polega na tym, że większość z nas niezbyt rozumie, czym jest energia, skąd pochodzi i jak jest wytwarzana w organizmie, a co najważniejsze, jak utraciłyśmy dawną siłę i jak ja odzyskać” (s. 27).
Dr Eva zdaje się kobiety (i ich problemy) rozumieć doskonale. Nie tylko dlatego, że sama jest kobietą (i to pełniącą wiele ról – m.in. lekarki, żony, matki), ale przede wszystkim dlatego, iż sama doświadczyła przewlekłego zmęczenia, i – jak to często bywa – osobiste doświadczenie stało się bodźcem do głębszych poszukiwań.
„Każdego dnia miliony kobiet podobnych do mnie zmaga się z podobnym problemami natury psychologicznej i fizycznej, jak: niski popęd seksualny, tycie, niezadowolenie z życia seksualnego, przewlekły stres, niepokój, wahania nastrojów i zaburzenia równowagi hormonalnej, niepłodność, niedosypianie, brak koncentracji, zespól napięcie przedmiesiączkowego (ZNP), powikłania związane z okresem okołomenopauzalnym i menopauzą, i, co najważniejsze, niewytłumaczalne poczucie zmęczenia” (s. 22).
Czytelniczki choć odrobinę otwarte na holistyczne pojmowanie zdrowia z pewnością docenią spojrzenie autorki na dobrostan psychofizyczny człowieka oraz jej dystans do współczesnej medycyny akademickiej. Dr Cwynar pisze o tym tak:
„Jeśli objawy (przewlekłego zmęczenia – przyp. M.N.) nie są typowe (…), to lekarze nie wiedzą, co z nimi zrobić. W zachodnim świecie lekarze uczą się, jak ratować życie i leczyć choroby, lecz postrzegają je jako niemal odrębne elementy, a nie jako część większego obrazu. Ja patrzę na medycynę ze znacznie szerszej perspektywy. Przed trzydziestką odwiedziłam ponad sto krajów i nadal kontynuuję swoją podróż przez życie, starając się dowiedzieć, jak rdzenni mieszkańcy różnych części świata radzą sobie z problemami i chorobami zarówno od strony medycznej, jak i filozoficznej” (s. 14).
Aby pomóc kobietom doświadczającym przewlekłego zmęczenia oraz szeregu innych dolegliwości, dr Cwynar opracowała holistyczny program 8 kroków pt. „Sposób na zmęczenie”. Został on w całości zawarty w recenzowanej publikacji. Jak sama przyznaje, jest on zarazem prosty, jak i niełatwy. Każda z nas wie doskonale, że aby być zdrową i pełną energii, trzeba prowadzić zdrowy tryb życia – zdrowo się odżywiać, być aktywną fizycznie, regularnie odpoczywać i wysypiać, unikać stresu… – i Autorka „Zmęczonej…” czyni z tych 4 filarów fundamenty swojego programu, ale na nich nie poprzestaje, rozszerzając go o takie aspekty, jak: unikanie substancji toksycznych (detoksykacja organizmu); przywrócenie równowagi flory bakteryjnej jelit (uwaga na zespół nieszczelnego jelita, kandydozę czy IBS); poprawa metabolizmu; weryfikacja pracy tarczycy oraz innych gruczołów hormonalnych (m.in. nadnerczy czy trzustki); kompleksowe badania funkcjonowania organizmu (m.in. poziomy witamin/minerałów, nietolerancje/alergie, pasożyty); suplementacja. Autorka nie pomija także wielu kontrowersyjnych współcześnie kwestii, jak chociażby szkodliwość glutenu, nabiału, białka zwierzęcego czy antykoncepcji hormonalnej.
Kiedy do gabinetu dr Evy przychodzi pacjentka, lekarka rozpoczyna od pytań o styl życia: o to, co kobieta jadła na śniadanie; rytm wypróżnień; relacje; libido, a nawet… wystrój sypialni. Zapisy takich rozmów to zachęta do tego, aby jeszcze uważniej i krytyczniej przyjrzeć się swojemu zdrowiu i samopoczuciu – oraz aby spojrzeć na nie całościowo. Jak dowiadujemy się z zawartych w książce prawdziwych historii pacjentek, czasem wystarczy już jedna mała zmiana, aby uzyskać poprawę samopoczucia i wzrost energii. Przykładowo – może wystarczy zjeść więcej białka na śniadanie, aby zapobiec spadkowi energii w późniejszych godzinach; innym razem poprawę przyniesie zrezygnowanie z wieczornych treningów i przeniesienie ich na rano (praca nadnerczy), a nawet… wyniesienie z sypialni wszystkiego, co nie kojarzy się ze snem i relaksem – telewizora, sprzętu do ćwiczeń… „Właściwie wszystko, co robisz, może spowodować zmiany w twoim życiu – pozytywne lub negatywne. Jedzenie, ćwiczenia albo ich brak, ilość snu – to wszystko ma znaczenie (…)” (s. 25). „Pamiętaj, że wszystko, co robisz, odkąd się obudzisz, aż do chwili, kiedy idziesz spać, wpływa na twoje życie, zdrowie i poziom energii. Naprawdę wszystko – to, co jesz (i czego nie jesz), kiedy idziesz spać, ile i jak dobrze spisz, jak reagujesz emocjonalnie na róże sprawy, ruch lub jego brak, zachowanie, wybór zawodu, kochanka, męża lub partnera” (s. 27). Jednak dla większości kobiet doświadczających problemów od dłuższego czasu nie ma dróg na skróty – zdaje się przekonywać autorka. „Jeśli chcesz doprowadzić swoje sprawy do porządku, musisz to zrobić całościowo” (s. 27). Takie kobiety z pewnością będą musiały zastosować się kompleksowo do programu dr Cwynar.
Jako że autorka „Zmęczonej…” jest lekarzem-endokrynologiem, szczególną wagę przypisuje roli hormonów w zdrowiu i samopoczuciu kobiet. Dla ilustracji przytoczę cytaty:
„Na utratę energii może wpłynąć szereg czynników. Przyczyny zmęczenia są często o wiele bardziej złożone i nie ograniczają się tylko do braku ćwiczeń lub niewystarczającej ilości owoców w jadłospisie. Jeśli chcemy rozmawiać o energii lub jej braku, to nie możemy zapominać o hormonach i produkujących je gruczołach” (s. 28).
„Jeśli jesteś chronicznie zmęczona, to przyczyna mogą być hormony. Jeśli z bliżej nieokreślonych powodów przybrałaś na wadze, wypadają ci włosy, a skóra stała się sucha, to przyczyną mogą być hormony. Jeśli patrząc w lustro, zauważyłaś, że skóra wygląda na starszą, niż wyglądała wczoraj, to przyczyną mogą być hormony”.
Hormony to „pierwszoplanowi bohaterowie” tej publikacji, a uważne przyjrzenie się im może być szczególnie istotne dla tych kobiet, które już prowadzą zdrowy tryb życia, a wciąż czują się nie najlepiej. W tym zakresie czytelniczki dostają mnóstwo wiedzy oraz garść praktycznych porad: jak funkcjonuje tarczyca czy nadnercza; jakie są objawy nieprawidłowości pracy gruczołów; jakie badania należy wykonać i jak je interpretować, czy wreszcie – jak prostymi zmianami w stylu życia i naturalnym sposobami (np. zioła) wyregulować rozchwiany układ endokrynologiczny. Co ważne, dr Cwynar stara się łączyć zarówno klasyczne (akademickie) podejście z metodami alternatywnymi – nie odżegnuje się od syntetycznych terapii hormonalnych, gdy są konieczne, ale ma do nich zdrowy dystans.
Integralną część poradnika stanowi jadłospis – Plan żywieniowy na 14 dni, opracowany przez dietetyczkę współpracującą z dr Cwynar. Może on niestety nie przypaść do gustu wegetarianom, a w szczególności weganom. Proponowane posiłki są nisko węglowodanowe (niski IG) i z pewnością przyczynią się do stabilizacji poziomu cukru we krwi. Przepisy wydają się proste i szybkie w przygotowaniu, a zdecydowana większość składników bez problemu dostępna w Polsce. Przykładowe posiłki to: jogurt/shake, zupa z soczewicy, roladki z indyka, sałatki, wrapy.
Poradnik dr Cwynar to przystępna lektura. Informacje „medyczne” (dotyczące m.in. hormonów, biochemii i fizjologii jedzenia, funkcjonowania układu pokarmowego) podane zostały przystępnie, w pigułce i bez żargonu, a do tego przeplatane są zabawnymi anegdotami, motywującymi historiami pacjentek czy ciekawostkami kulturowymi.
„Zmęczona?…” może okazać się wartościową lekturą szczególnie dla kobiet na początku drogi do zdrowia i witalności oraz dla pań w wieku średnim i okołomenopazualnym. Jednak jeśli już posiadasz sporą wiedzę na temat zdrowego stylu życia (odżywiania, aktywności fizycznej, roli stresu i snu), a temat hormonów, witamin/minerałów czy znaczenia równowagi flory jelitowej nie jest Ci obcy, możesz poczuć się lekko rozczarowana. Ja odniosłam wrażenie, iż poszczególne rozdziały bardzo się różnią pod względem poziomu merytorycznego – części dotyczące aktywności fizycznej, snu i stresu odebrałam jako „garść chaotycznych i niewiele wnoszących, oczywistych porad”.
Tym, co z całą pewnością warto wynieść z lektury tej publikacji, jest motywacja do tego, aby nie godzić się na fatalne samopoczucie, ale walczyć o poprawę jakości swojego życia. Szukać przyczyny, eksperymentować i wprowadzać zmiany, obserwować, a przede wszystkim… zaufać sobie i swojej intuicji. Tak zaleca lekarz.
Oto ostatnia rada od dr Evy:
„Jestem przekonana, że znasz swoje ciało lepiej niż ktokolwiek inny. Jeśli czujesz, że coś jest z tobą nie tak, to twoim obowiązkiem jest wciąż szukać. Twoje odczucia są jak najbardziej prawdziwe. Chcę, abyś walczyła o odzyskanie energii – i pragnę powiedzieć, że nie należy zrzucać wszystkiego na wiek, urodzenie dzieci lub zbyt ciężką pracę” (s. 23).
Informacje o książce:
Tytuł: Zmęczona? Nigdy więcej!
Tytuł oryginału: The Fatigue Solution
Autor: dr Eva Cwynar, Sharyn Kolberg
ISBN: 9788364645686
Wydawca: Wydawnictwo Kobiece
Rok: 2015
