Przeżyć. Moja tragedia na Nanga Parbat
Élisabeth Revol
Minus kilkadziesiąt stopni, lodowy sarkofag i człowiek, który zapadł na chorobę wysokościową i ślepotę śnieżną, ma też liczne odmrożenia i poważne rany, które zadała mu największa miłość jego życia – góra Nanga Parbat. To człowiek, który teraz według relacji osoby widzącej go żywego jako ostatnia: „[…] ma zupełnie biały, pokryty szronem nos. Z ust cieknie mu krew […] w oczach wyczerpanie, cierpienie, strach”. Tomek Mackiewicz umiera. Przed śmiercią wypowiada jeszcze: „Jest mi zimno, chcę odpocząć”, po czym łączy się na zawsze w lodowym uścisku z Nanga Parbat.
Traumatyczne, jeszcze niezabliźnione wydarzenia, przypomina Élisabeth Revol, czyli współtowarzyszka wyprawy Czapkinsa na jeden z diamentów Himalajów. Chodzi o wyprawę ze stycznia 2018 roku. Dla Mackiewicza było to siódme podejście na Nanga Parbat, zaś dla Revol czwarte. O tej wyprawie pamiętamy dziś, bo zakończyła się poważną tragedią dla polskiego himalaizmu, śmiercią wybitnego przedstawiciela tej dyscypliny i zarazem – może przede wszystkim – człowieka wielkiej pasji. Warto wspomnieć, że pamięć o Tomku Mackiewiczu kultywuje fascynująca książka „Czapkins” wydana w 2019 roku, ale za jej ważne uzupełnienie trzeba uznać tegoroczne wspomnienia Revol zatytułowane „Przeżyć. Moja tragedia na Naga Parbat”. Cóż można powiedzieć o tym dziele?
Wzrusza. Nie jest to – czego można było się trochę obawiać – biografia francuskiej himalaistki. Ją poznajemy w wycinkach. Pomiędzy stronami przemykają wspomnienia Revol na temat dzieciństwa, zaczerpniętych inspiracji i kolejnych górskich wspinaczek w nieznane. Poznajemy ją więc w sumie pobieżnie, pomijając oczywiście aspekty psychologiczne jej osobowości poddanej tak ekstremalnemu doświadczeniu jak zejście ze szczytu Nanga Parbat z konającym przyjacielem. W każdym razie akcja książki „Przeżyć. Moja tragedia na Naga Parbat” koncentruje się przede wszystkim na słynnej wyprawie. To dobrze. Wszakże na punkt widzenia Revol czekał nie tylko cały świat wspinaczy i himalaistów, ale też osoby związane bezpośrednio oraz duchowo z dziedzictwem Tomka Mackiewicza. Wokół wyprawy na Nangę Parbat narosły nieomalże mity, przeciwko którym próbuje wyjść Revol, choć nie jest to łatwe. Trudno dziś bowiem udowodnić, że para wspinaczy dotarła na szczyt – kwestionuje to wielu wspinaczy, analizując różnymi sposobami bieg wydarzeń i decyzję francuskiej himalaistki o opuszczeniu Czapkinsa, ale czy o dowody na cokolwiek dziś chodzi?
Tomek Mackiewicz nie żyje, a wiedzę o ostatnich chwilach jego życia możemy zawdzięczać tylko Revol. Dobrze jest wierzyć, że wybitny polski wspinacz wysokogórski umierał w poczuciu spełnienia. Zdobył Nanga Parbat w stylu, o jakim marzył – zaspokoił swój głód tej góry, wytyczając też nową drogę. O cenie jaką zapłacił za to osiągnięcie dobrze opowiada Revol w swojej książce. Dobrze, bo wzruszająco, zachowując przy tym majestat lodowego objęcia Nanga Parbat, fachowość stosowanych pojęć i klimat, który wzbudza empatię. Ważne karty dzieła stanowią też dylematy przed jakimi stanęła francuska himalaistka. Jej wspomnienia, podane niezwykle drobiazgowo i starannie, wciąż osadzone w bolesnym ładunku przeżyć, pozwalają uwierzyć w wersję wydarzeń Revol. Pięknym świadectwem jej opowieści jest List do Tomka, który w pewnym sensie stanowi oczyszczenie francuskiej himalaistki ze świeżymi, wciąż kąsającymi demonami.
Poza tym wszystkim książka zawiera krótki biogram Élisabeth Revol, szkice sytuacyjne wraz z wyznaczonymi trasami wejścia na Nanga Parbat (uwagę zwraca wytyczona przez parę wspinaczy trasa, którą dziś nazywamy trasą Revol-Mackiewicza), a także zdjęcia dokumentujące wspinaczkowy związek Revol i Mackiewicza, włączając to zdjęcia z wyprawy na Nangę Parbat w styczniu 2018 roku. Autorka stara się nie zapomnieć o nikim. Pamięta o swoich wybawcach, dziękuję tym, którzy wspierali ją na odległość organizując pomoc, przesyłając pieniądze i wznosząc modlitwy do Boga, który tam w Himalajach jest tak blisko. Oczywiście dyskusje na temat wyprawy Revol i Mackiewicza na Nanga Parbat nie ustaną, ale wydaje mi się, że „Przeżyć. Moja tragedia na Naga Parbat” to ważna i potrzebna książka. Jest świadectwem Élisabeth Revol. Tej, która widziała spełnienie największego marzenia Tomka Mackiewicza, a zarazem i jego brutalne, nagłe i niesprawiedliwie odejście.
Informacje o książce:
Tytuł: Przeżyć. Moja tragedia na Nanga Parbat
Tytuł oryginału: VIVRE. Élisabeth Revol
Autor: Élisabeth Revol
ISBN: 9788326830471
Wydawca: Agora
Rok: 2020
Kontakt z recenzentem: konrad.morawski@wp.pl
