Sztuka w czasach PRL
Stefania Krzysztofowicz-Kozakowska
Czasy Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, chyba każdemu, kojarzą się z cenzurą. Wszyscy wiemy, że był to bardzo trudny i skomplikowany okres dla artystów, z tego względu, że wszystko musiało być podporządkowane wszechobecnej polityce. Nie było dowolności tworzenia, chyba że ktoś tworzył do tak zwanej szuflady, jednak jeśli dany artysta chciał prezentować swoje prace przed szerszą publicznością musiał liczyć się z tym, że każde dzieło przed publikacją, czy jakąkolwiek wystawą przechodziło proces weryfikacji, czy aby nie odbiega od oficjalnej linii polityki. Jednak, pomimo wszystkich trudności i przeciwności kwiat polskiej kultury starał się przemycać co tylko mógł, tak aby pokazywać swój sprzeciw wobec otaczającego stanu rzeczy i wzmacniać morale obywateli.
Stefania Krzysztofowicz-Kozakowska zabiera nas w podróż przez sztukę czasów PRL-u. Wycieczkę zaczynamy od architektury, która była ważnym narzędziem propagandy. Warto tutaj zwrócić uwagę, że upolityczniona została nawet odbudowa Starego Miasta w Warszawie. Realizowana oba była według wzorców historycznych, a nie stanu przedwojennego. Miedzy innymi kościół św. Jana otrzymał fasadę gotycką zamiast neogotyckiej. Celem takiego zdania było wyraźnie pokazanie odcięcia PRL-u od czasów II Rzeczypospolitej.
Kolejny rozdział to malarstwo, grafika, rysunek. Warto w tym rozdziale zwrócić uwagę na przepiękne dzieło Zdzisława Beksińskiego czy Alfreda Lenica. Następnie przechodzimy do kształtowania przestrzeni, rzeźby pomnikowej, plenerowej i kameralnej. Warto wiedzieć, że
„W czasach PRL-u, zwłaszcza w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych o rzeźbie, jej programie ikonograficznym, formie, a nawet wyborze autorów, decydowało państwo, jako główny mecenas. Dopiero w końcu lat sześćdziesiątych rzeźba częściowo uwolniła się od presji polityki i propagandy, pojawiły się tematy uniwersalne, egzystencjalne, poetyckie.”
Omówione powyżej oraz wiele innych rozdziałów, między innymi o granicach realności, happeningach ale także sztuka użytkowa i design, zamieszczone zdjęcia, obrazy, plakaty pokazują nam, jak rozwijała się sztuka czasów PRL-u, jak wyglądało życie towarzysko-artystyczne, które koncentrowało się w krakowskich oraz warszawskich salonach, kawiarniach. Szczególną popularnością cieszyła się krakowska Piwnica pod Baranami, która stała się bastionem oporu wobec wszędobylskiej cenzury. A także próby walki z systemem. Jest to swojego rodzaju przegląd wszystkich najważniejszych dzieł tego okresu.
Jeżeli miałabym wybrać jeden obraz, który najbardziej mi się spodoba będzie to (ku wielkiemu zaskoczeniu wszystkich, którzy mnie znają chociaż troszkę, albo kojarzą moją recenzję pewnego pięknego albumu – Beksiński 3) obraz AA80 Zdzisława Beksińskiego! Obraz przedstawia wyłaniającą się z mroku konstrukcję architektoniczną przypominająca trochę kształtem głowę z olbrzymimi ustami. Nie jestem specjalistką od analizy sztuki, ale wydaje mi się, że jest tutaj pokazane, że sztuka do nas przemawia, nie jestem pewna czy autor akurat to miała na myśli. Może w komentarzach podpowiecie czy zgadzacie się z moją interpretacją? Albo które dzieło z czasów PRL-u najbardziej Wam się podoba?
Starałam się stworzyć własne podsumowanie książki, jednak wydaje mi się, że nie da się tego napisać lepiej, niż napisała autorka:
„Sztuka PRL-u to dla sztuki polskiej i jej twórców okres wyjątkowo trudny i skomplikowany. To lata nieustannej konfrontacji z bezwzględną cenzurą i frustrującą żelazną kurtyną, a także toczącej się cynicznej dwustronnej gry, której celem było zachowanie przez artystów swojej tożsamości i obrona przed dyktaturą polityczną. Były to również lata niezwykłej mobilizacji środowisk twórczych walczących o realizacje swoich ideałów artystycznych, a także erupcji talentów i indywidualności”
Książka będzie wspaniałym prezentem dla naszych rodziców, którzy będą mogli przypomnieć sobie jak to kiedyś, w sumie nie tak dawno było. Świetnie też będzie pasowała dla tych, którzy nie pamiętają czasów PRL-u, gdyż sztuką zawsze warto zainteresować każdego kogo tylko się da! Dużą wartością dodano albumu jest jakoś papieru, na którym została wydrukowana oraz twarda oprawa – sprawia to, że tym bardziej może się on okazać eleganckim i wyszukanym prezentem. „Sztuka w czasach PRL” nie musi być oczywiście prezentem dla kogoś, możemy też jak kupić dla siebie i udać się w świetną podróż w czasie.
Informacje o książce:
Tytuł: Sztuka w czasach PRL
Tytuł oryginału: Sztuka w czasach PRL
Autor: Stefania Krzysztofowicz-Kozakowska
ISBN: 9788375762624
Wydawca: Bosz
Rok: 2016