Sztuka nowoczesna. Od Moneta do Picassa
Rosalind Ormiston
Sztuka często odzwierciedlała to, co się działo w społeczeństwie, obrazowała i obrazuje proces zmian. Nie inaczej było ze sztuką, którą dziś określamy mianem nowoczesnej, a której rozwój na zawsze zmienił postrzeganie dzieła i artysty. Profesjonalnie wydany przez wydawnictwo Arkady album „Sztuka nowoczesna” omawia najważniejsze nurty artystyczne, wybitnych artystów i ich przełomowe dzieła począwszy od impresjonistów, po abstrakcję i modernizm. Epoka może krótka, ale intensywna, od połowy XIX wieku do II wojny światowej.
Już w pierwszej połowie XIX wieku widać pierwsze zwiastuny zmian. Wraz z rozwojem kolei oraz innych środków transportu, zwiększył się nie tylko przepływ handlu ale także nastąpiła wymian idei, myśli, filozofii pomiędzy krajami i kontynentami. Świat stawał się coraz szybszy, dużą rolę zaczęły odgrywać rozwijające się miasta i kultura miejska. Rozwijała się nauka np. na temat optyki, światła, coraz bardziej zauważalny był postęp w medycynie. Te wszystkie czynniki wpłynęły także na artystów. Dynamika życia nie pozostała im obojętna. Zaczęły się poszukiwania wyrażenia tego nowego świata w dziele artystycznym. Poeci, pisarze, artyści byli pierwszymi, którzy reagowali na technologiczne czy polityczne zmiany. W swoich dziełach w różny sposób pokazywali światło, zmienność, ruch, ale i bunt wobec dotychczasowych konwencji akademickich, niezgodę na przemoc, wojnę. Nieformalną stolicą i jakby źródłem sztuki nowoczesnej był niewątpliwie Paryż. Przebudowane przedmieścia i kultura kawiarniana sprzyjały rozwojowi paryskiej bohemy. Stolica Francji „promieniowała” na Europę i dalej! Dynamika życia odbiła się na dynamice w rozwoju sztuki. Taką bowiem ilość nurtów, stylów, w tak krótkim czasie, zanotowano po raz pierwszy. I przez kilkadziesiąt lat dzieła figuratywne doszły do abstrakcji. Artyści przeżywali fascynację światłem i kolorem, uproszczeniem kształtu i ekspresją. Wpływ na rozwój artystyczny miała także literatura i muzyka. Właściwie te trzy dziedziny ciągle ze sobą „korespondowały”.
Rosalind Ormiston, autorka albumu, badaczka i historyk sztuki, trafnie uchwyciła dynamicznie zachodzące zmiany w sztuce, które były wynikiem zmieniającego się świata, rozwoju nauki, przemysłu, miast, wymiany handlowej, rewolucji i wojny. W sposób niezwykle przystępny omawia najważniejsze nurty sztuki nowoczesnej jak: impresjonizm, ekspresjonizm, fowizm, kubizm, dadaizm, futuryzm, suprematyzm, modernizm i inne. Nie zapomina o artystach, nie klasyfikujących się w żadnym nurcie, nowatorach, indywidualistach, jak Vincent Van Gogh, Paul Cézanne czy Edvard Munch. Co ważne, czytając, widzimy, jak jeden nurt niemal wynikał z drugiego, rozwój sztuki szedł dalej. Jedni byli inspiracją dla innych, nawet taką aby przełamać konwencję, pogłębić wiedzę i twórcze poszukiwanie.
Autorka w ciekawy sposób analizuje grupy artystyczne, które powstały nie tylko nad Sekwaną, ale rozprzestrzeniły się w całej Europie, dotarły do Stanów Zjednoczonych. Dlatego ważnym punktem albumu jest omówienie miejsc, miast, krajów, kontynentów, gdzie sztuka nowoczesna powstawała ale i też gdzie była pokazywana, jak oddziałała na kolejne pokolenia artystów. Od Paryża, przez Monachium, Londyn, przez Petersburg, Moskwę, po Nowy Jork, Boston itd. Sztuka tego czasu wzbudzała podekscytowanie i wiele kontrowersji. Pokazy coraz to nowych poszukiwań artystycznych przyciągały tysiące, a często dziesiątki tysięcy zwiedzających wystawy.
Oczywiste jest, że album nie wyczerpuje tak obszernego tematu, daje natomiast pewien obraz i kontekst. Zabiera nas w fantastyczną podróż przez kraje i różne recepcje sztuki. Niezaprzeczalnym walorem publikacji jest bogactwo znakomitych, dobrych jakościowo, reprodukcji dzieł. Dobór też jest nieprzypadkowy, gdyż część prac jest szczegółowo omówiona. Ilustracyjnie także możemy przebyć drogę przez style, nurty, poszukiwania kolorystyczne i geometryczne oraz zmieniające się myślenie malarskie. Ucztą dla oka są impresje Claude Moneta, syntetyzm Paula Gauguina, czy rozedrgane, mocne kolory Van Gogha. Intrygujący w swoich muzycznych i prawie abstrakcyjnych impresjach jest Wassily Kandinsky, zaś Edvard Munch przeraża swoim ekspresjonizmem. Czysty kubizm Pabla Picassa i Georga Braqua jest wstępem do abstrakcji geometrycznej Pieta Mondriana, czy dzieł indywidualisty Paula Klee itd. W sumie kilkudziesięciu artystów na tyluż ilustracjach.
Dla koneserów, znawców, a także fascynujących się kulturą i sztuką przełomu wieków, tak pięknie i estetycznie wydany album na pewno będzie wspaniałym prezentem.
Informacje o książce:
Tytuł: Sztuka nowoczesna. Od Moneta do Picassa
Tytuł oryginału: Origins of modern Art. Masterworks of Modernism, from Monet and Van Gogh to Kandinsky, Delaunay & Klee
Autor: Rosalind Ormiston
ISBN: 9788321350219
Wydawca: Arkady
Rok: 2017