Cztery mgnienia z przeszłości
Włodzimierz Przybylski
Po książkę Włodzimierza Przybylskiego Cztery mgnienia z przeszłości sięgnąłem przy okazji innych publikacji związanych tematycznie z okresem II wojny światowej oraz wydarzeniami, które nastąpiły po niej. Autor takich tytułów jak Pod prąd, czy Wspomnienia kombatanta tym razem sięgnął po krótszą formę literacką. Dlatego też interesowało mnie to, co można zawrzeć w tak niedługiej pozycji, w porównaniu z wcześniejszymi publikacjami.
Ta dość nieobszerna pozycja podzielona jest na cztery krótkie, niepowiązane ze sobą historie. Pierwsza z nich pod tytułem Cierniowa droga. Jak żołnierz wyklęty otrzymał uprawnienia kombatanta jest opisem starań, jakie podjął autora w związku z uzyskaniem status kombatanta i przeciwności, jakie napotkał na swojej drodze. W szczególności ukazuje, iż pomimo nowego ustroju politycznego nadal osobom, które były członkami organizacji działających przeciw ustrojowi komunistycznemu utrudnia się dochodzenia swoich praw w urzędach państwowych. Druga pod tytułem Historia żołnierzy wyklętych. Śmierć kapitana Piotra Przybylskiego. Śmierć Maryli Jareckiej jest „podsłuchanym” opowiadaniem o stryju autora, kapitanie Piotrze Przybylskim, który po II wojnie światowej ujawnił się władzom sowieckim, jako żołnierz AK, co doprowadziło do jego aresztowania przez NKWD, a w konsekwencji do zastrzelenia podczas próby ucieczki. Na dalszych kartach książki autor wspomina swoją kuzynkę Marylę Jarecką, która wraz z innymi dziewczętami ze swojej wioski padła najprawdopodobniej ofiarą gwałtu ze strony żołnierzy radzieckich. Po czym wszelki ślad po nich zaginął i nigdy nie ustalono, co się z nimi stało, ani gdzie zostały pochowane. Historia ta znajdują się również w poprzedniej publikacji Włodzimierza Przybylskiego pod tytułem Wspomnienia kombatanta (Novae Res 2011). Inny charakter ma trzecia historia pod tytułem Wspomnienia z zimowych wakacji. Autor wspomina w niej polowanie z nagonką zorganizowane przez swojego ojca podczas zimy 1951/1952. W szczegółach przedstawia jego przebieg wraz z opisem osób biorącym w nim udział. Ostatnia historia Przygody lwowskiego złodzieja, również odbiega od dwóch pierwszych. Jest ona oparta na wspomnieniach Karola – lwowskiego złodzieja, z którym autor przebywał w celi odsiadując wyrok polityczny. Autor przytacza tutaj dwa zasłyszane opowiadania o rabunku domu we Lwowie oraz o oszukaniu paserki przez Karola oraz jego wspólnika.
W książce Włodzimierza Przybylskiego mamy do czynienia z czterema opowiadaniami, które możemy pogrupować w dwie kategorię. Pierwsze dwa opowiadania można streścić słowami autora:
„na pamiątkę tych, którzy cierpieli i ginęli za wolną Polskę i potępienie sprawców tych cierpień, których nikt nigdy nie rozliczył”
Natomiast dwa kolejne mają charakter wspomnieniowy i rzucają światło na życie w okresie powojennym. Taki podział sprawia, iż czuje się pewnego rodzaju dysonans, który można przedstawić, jako cztery mgnienia po czterech różnych zdjęciach, dla których ciężko jest znaleźć wspólny mianownik. Nie mniej książka Włodzimierza Przybylskiego ze względu na swoją wartość wspomnieniowo-historyczną jest pozycją wartościową. Ponadto sama książka napisana jest przejrzystym i prostym w odbiorze językiem, bez kwiecistych opisów, lecz przy zachowaniu pełnego kontekstu wydarzeń. Jednakże nie jest to pozycja, która wciągałaby Czytelnika, który z zapartym tchem czekałby na kolejną stronę, aby odkryć coś nieznanego i zapierającego dech w piersiach.
Oprócz tego, jednym z minusów tej książki jest jej objętość – zaledwie parędziesiąt stron, po których Czytelnik czuje z jednej strony niedosyt z drugiej ma niestrukturalizowaną wizje przesłania, jakie ma prezentować ta pozycja. Czytelnik może mieć wrażenie, iż czyta cztery różne krótkie nowele z czterech różnych punktów odniesienia i brakuje mu ich wspólnego mianownika.
Podsumowując, książka Włodzimierza Przybylskiego Cztery mgnienia z przeszłości jest z punktu widzenia zawartych w niej wspomnień osadzonych w realiach okresu powojennego pozycją wartościową. Jednakże pod względem formy, a w szczególności samego układu pozostawia niedosyt oraz bałagan w głowie Czytelnika. Książka tą przede wszystkim poleciłbym osobom interesującym się okresem powojennym widzianym oczami uczestników tych wydarzeń lub ich rodzin. Natomiast odradziłbym ją osobom poszukującym sensacji, wartkiej akcji i energicznego stylu narracji. Dla osób chcących zapoznać się bardziej z publikacjami Włodzimierza Przybylskiego poleciłbym m.in. Wspomnienia kombatanta.
Informacje o książce:
Tytuł: Cztery mgnienia z przeszłości
Tytuł oryginału: Cztery mgnienia z przeszłości
Autor: Włodzimierz Przybylski
ISBN: 9788379420438
Wydawca: Novae Res
Rok: 2014