Saladyn i krucjaty
Piotr Solecki
Kiedy oglądamy superprodukcję Ridleya Scotta „Królestwo niebieskie” wydaje się nam, iż czas krucjat do Ziemi Świętej był okresem pełnym romantycznych i dumnych wojowników. Czasem wielkich bitew i heroicznych czynów. Polem, na którym spotykały się dwa wyidealizowane światy: chrześcijańskiej Europy i muzułmańskiego Bliskiego Wschodu. Jednakże po jednej i po drugiej stronie walczyli ludzie, tacy jak każdy z nas, posiadający własne wady i ułomności, jak również zalety i talenty. Dlatego pozostaje pewny fenomenem nimb sławy, wręcz wyidealizowanej legendy krążącej wokół niektórych z przywódców poszczególnych krucjat i władców Królestwa Jerozolimy, a przede wszystkim Baldwina IV, Ryszarda I Plantageneta oraz Fryderyka I Barbarossy. Niemniej jednak wszystkich z nich przyćmiewa postać Saladyna, a właściwie Jusufa, syna Ajjuby, z pochodzenia Kurda, który otrzymał przydomek Salah ad-Din (po arabsku „Dobro Religii”).
Saladyn ze wszech miar jest ukazywany, nie tylko przez kronikarzy arabskich, jako uosobienie wszelkich cnót, takich jak mądrość, łaskawość, religijność oraz rycerskość. W kulturze Bliskiego Wschodu jest przedstawiany, jako wzór sprawiedliwego władcy, dzielnego wojownika oraz świętobliwego męża oddanego woli Allacha. Jednakże te, narosłe przez wieki wyobrażenia, muszą oddać miejsce prawdzie historycznej i faktom. Takiej próby skonfrontowania obrosłej w mit postaci Saladyna, z jej autentycznym wizerunkiem podjął się Piotr Solecki w swojej książce „Saladyn i krucjaty”.
Pozycja ta, swoista biografia, składa się z dwudziestu dwóch rozdziałów, w których w sposób chronologiczny przedstawiono dzieje sułtana. Autor na początku swojego dzieła, wprowadzając czytelnika w klimat tamtego okresu nakreślając rys historyczny wypraw krzyżowych. Następnie opisuje dzieje sułtana od jego okresu dzieciństwa, poprzez służbę u Nur ad-Dina, podbój Egiptu, bitwę pod Hattinem, w której rozgromił armię krzyżowców a skończywszy na walkach z Ryszardem Plantagenetem i śmierci w Damaszku. Piotr Solecki, nie ukrywając swojego zainteresowania, wręcz fascynacji postacią Saladyna, na kartach swojej książki rozprawia się z obrosłą wokół niego legendą. Ukazuje on postać Saladyna w nowej perspektywie. Z jednej strony przybliża czytelnikowi niebagatelny życiorys sułtana, z drugiej konfrontuje go z arabskimi i europejskimi źródłami historycznymi. Pokazuje jego jasną, jak również ciemną stronę analizując jego cechy osobowości, sposób zachowania oraz motywacje, jakimi kierował się tak podczas wojen jak również w polityce wewnętrznej i zewnętrznej. Ukazuje również mniej znane w Europie wątki z życia sławnego sułtana związane z opanowaniem Egiptu, dążeniem do władzy w Syrii, a co za tym idzie z walkami z własnymi rodakami. Oprócz tego autor opisuje historiografie związaną z postacią Saladyna jak również stara się porównać percepcję krucjat w świecie chrześcijańskim i muzułmańskim. Ukazuje również współczesny obraz sułtana, który możemy spotkać w filmie lub literaturze między innymi w „Królestwie niebieskim” Ridleya Scotta, czy „Talizmanie” Waltera Scotta.
Pomimo bogatego zaplecza naukowego język książki jest prosty, przejrzysty i dostosowany do percepcji każdego odbiorcy włącznie z osobami, które nie są obeznane z tym okresem w dziejach średniowiecznej Europy. Ponadto przejrzyście nakreślone tło historyczne i kulturowe z jednej strony ułatwia czytelnikowi odnalezienie się w realiach tamtego czasu z drugiej zaś sprawia, iż postać sławnego sułtana jest nam bliższa. Staje się on dla nas nie legendą, ale człowiekiem z krwi i kości, którego działania stają się dla nas bardziej zrozumiałem przez ten pryzmat. Ponadto autor nawiązuje stylem nie do faktopodawczych dzieł akademickich, lecz do niektórych wybitnych historyków amerykańskich, czy brytyjskich, którzy opierając się na analizie bogatych źródłach historycznych „snują opowieść”.
Podsumowując, „Saladyn i krucjaty” Piotra Soleckiego to rzeczowa, a zarazem krytyczna analiza postaci Saladyna. Pomimo solidnych naukowych podstaw opartych na źródłach tak europejskich jak również arabskich autor w sposób jasny i klarowny przedstawia ich interpretację czytelnikowi. Sprawia to, iż „Saladyn i krucjaty” staje się biografią prawdziwego człowieka, a nie zbiorem mitów i legend z pogranicza fantastyki i sience-fiction. Dlatego też, książka Piotra Soleckiego jest dziełem godnym polecenia nie tylko dla pasjonatów historii Średniowiecza, ale każdego, kto chciałby bliżej przyjrzeć się postaci sławnego sułtana i samemu skonfrontować się z jego mityczną wizją.
Informacje o książce:
Tytuł: Saladyn i krucjaty
Tytuł oryginału: Saladyn i krucjaty
Autor: Piotr Solecki
ISBN: 9788376743608
Wydawca: Replika
Rok: 2014