Radowa Księżniczka. Historia Ireny Joliot-Curie – Tomasz Pospieszny

Książka Tomasza Pospiesznego pt. „Radowa Księżniczka. Historia Ireny Joliot-Curie” to na polskim rynku wydawniczym najlepsza, najbardziej rozbudowana i niezwykle rzetelna biografia Ireny Joliot-Curie. Dzieło poświęcone laureatce Nagrody Nobla w zakresie chemii, będącej równocześnie pierwszą córką Marii Skłodowskiej-Curie, wpisuje się w cykl biografii Tomasza Pospiesznego na temat wybitnych kobiet naukowców w grupie nauk chemicznych. Spod jego pióra wyszły już książki dedykowane pamięci o życiu Marii Skłodowskiej-Curie oraz odkrytej na nowo Lise Meitner. Tegoroczne dzieło autora zapisuje się mocnymi wierszami w tej naukowo-biograficznej frazeologii, a sam autor, oprócz sukcesów naukowych, okazuje się także sprawnym biografem.

Kim jest zatem Tomasz Pospieszny? To związany z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu pracownik naukowy, będący z jednej strony specjalistą w zakresie chemii mikrobiocydów (…trudna nazwa!), zaś z drugiej badaczem biografii Marii Skłodowskiej-Curie. Tomasz Pospieszny łączy więc skomplikowaną pracę naukową z poszukiwaniem odpowiedzi na temat zakurzonych kart w życiorysach wybitnych uczonych kobiet – na razie związanych z jego działalnością naukową. To także – a może przede wszystkim – pasjonat, członek Towarzystwa Marii Skłodowskiej-Curie w Hołdzie. Jemu więc zawdzięczamy uporządkowanie, poukładanie strona po stronie i wreszcie doprowadzenie do zgrabnego poziomu biografii Ireny Joliot-Curie, będącej przecież autorytetem swoich czasów, choć pewnie nieco niesłusznie pozostającym w cieniu swojej wybitnej matki.

Pomijając krótką przedmowę i wstęp książka „Radowa Księżniczka. Historia Ireny Joliot-Curie” zaczyna się tam, gdzie na świat przyszła Irena Curie – jeszcze w brzuchu samej Marii Skłodowskiej-Curie. Jej wspomnienia (w formie listów) na temat spodziewającego się dziecka okazują się mocną wartością tego dzieła, tak zresztą jak inne przekłady listów, cytatów wypowiedzi czy przemyśleń rodu Curie, zaprezentowanych na kartach książki nader obficie. Okazuje się, że Maria Skłodowska-Curie była niezwykle ciepłą i czułą matką, a jej córka Irena stała się oczkiem w rodzinie, które wkrótce zaczęło kroczyć własną, niezależną, ale i trudną drogą. Odkryć w tym ciekawym życiorysie – szczególnie wśród osób znających dotąd pobieżnie Marię Skłodowska-Curie oraz jej córkę Irenę Joliot-Curie – odnajdziemy znacznie więcej. Wyjątkowo lekki i sprawny język Tomasza Pospiesznego pozwala poznać naturę relacji pomiędzy matką i córką. Stanowi też znakomite omówienie uczucia łączącego Irenę Curie i Fryderyka Joliot, ale równocześnie nie omija wielkich odkryć i zaszczytów naukowych na jakie zapracowała zarówno samodzielnie pierwsza córka Marii Skłodowskiej-Curie, jak również w pracy z mężem.

Dzieło „Radowa Księżniczka. Historia Ireny Joliot-Curie” to także problemy, a nawet i dramaty. Tragiczna śmierć Piotra Curie, jeszcze gdy Irena był malutką dziewczynką, musiała być psychicznym wstrząsem dla jej dojrzewania. Ona sama już po urodzeniu własnego dziecka miała liczne problemy zdrowotne, zaś śmierć jej matki nastąpiła, gdy kariera Ireny dopiero rozbłysła. Tomasz Pospieszny dobrze te trudne akcenty rozkłada. Autor kładzie też ważny nacisk na wewnętrzne spory w sferze naukowej, czy też dylematy moralne chemików i fizyków, którzy przyczynili się do skonstruowania bomby atomowej. Problemy atomu, generalnie też: wydarzenia II wojny światowej (w mniejszym zakresie: pierwszej), stanowią istotną część książki i pozwalają zrozumieć tragedię wpisaną w prace naukowe nad konstrukcją śmiercionośnej broni.

Biografia Ireny Joliot-Curie to wreszcie też honory – odkrycie sztucznej promieniotwórczości. To odkrycie, którego bohaterka dzieła dokonała wraz z mężem Fryderykiem, przysporzyło jej zaszczytną Nagrodę Nobla w 1935 roku, co definitywnie powinno odciąć Irenę od nurtu porównań do słynnej matki. Nigdy tak się jednak nie stało, bo przecież nawet w książce Tomasza Pospiesznego stwierdzono:

„Sława Marii Skłodowskiej-Curie nie przyćmiła odkrycia Ireny, lecz z pewnością przyćmiła jej postać”.

Zresztą czy my dziś w Polsce jesteśmy w stanie powiedzieć cokolwiek na temat Ireny Joliot-Curie ponad fakt, że była córką wielkiej Marii? Tymczasem jej praca naukowe, wielkie odkrycia i aktywność w najważniejszych konferencjach naukowych powinny doprowadzić do uzyskania własnego blasku przez Irenę. Tomasz Pospieszny w książce „Radowa Księżniczka…” próbuje ten własny blask jej nadać.

Tej biografii towarzyszy też fantastyczna kolekcja zdjęć archiwalnych. Zdjęcia, które przedstawiają malutką Irenę na rowerze, jej pracę wraz z mężem w laboratorium, odebranie Nagrody Nobla, czy też prywatną rozmowę z Albertem Einsteinem, pięknie uzupełniają dzieło o tej niedocenionej w masowym odbiorze uczonej. Ona sama, co warto pamiętać, poza nauką walczyła też o prawa kobiet. Kiedyś w wywiadzie dla „New York Times” stwierdziła:

„Wierzę, że predyspozycje naukowe mężczyzn i kobiet są dokładnie takie same… kobieta poświęcająca się nauce powinna być wolna od codziennych obowiązków”

wpisując się w piękny i chwalebny nurt walki o równouprawnienie kobiet i mężczyzn. W istocie na kartach jej biografii autorstwa Tomasza Pospiesznego można odnaleźć jeszcze więcej ciekawych informacji i przemyśleń, które przynajmniej częściowo „przywracają do życia” Irenę Curie-Joliot. Dobrym tego podsumowaniem niech będą jej słowa:

„Nauka leży u podstaw każdego postępu, który ułatwia ludzkie życie i zmniejsza cierpienie”,

które winny być aktualne każdego kolejnego dnia.

Informacje o książce:
Tytuł: Radowa Księżniczka. Historia Ireny Joliot-Curie
Tytuł oryginału: Radowa Księżniczka. Historia Ireny Joliot-Curie
Autor: Tomasz Pospieszny
ISBN: 9788380836297
Wydawca: Novae Res
Rok: 2017

 Kontakt z recenzentem: konrad.morawski@wp.pl