Po co nam to było
Joanna Rawik
„Po co nam to było?” zapytuje Joanna Rawik w tytule swojej najnowszej książki. Książki, którą czytałem z pewnym namaszczeniem, wręcz estymą, a to dlatego, że nie uświadczyłem w niej ani cienia banału. To rzadka sztuka w dzisiejszych czasach, prawda? Nie może być jednak inaczej, ponieważ jej autorka jest niezwykle inteligentną, błyskotliwą (to nie kokieteria) obserwatorką otaczającej nas rzeczywistości. I choć nie szczędzi czytelnikowi barwnych szczegółów nie tylko ze swojego życia, jest w tym bardzo przejrzysta oraz konkretna. Osobiście ujęło mnie jej niezawoalowane podejście do ludzi, choć momentami wydaje mi się być dosyć ostra w swoich ocenach. Są one jednak niezwykle szczere, uargumentowane, dzięki czemu możemy poznać prawdziwą osobowość Joanny Rawik.
Przypomnę tylko, że pieśniarka (to piękne słowo praktycznie wyszło już z użycia) jest 4 – krotną laureatką Krajowego Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu. Bodaj jej największym szlagierem pozostaje „Romantyczność” oparta na motywach Poloneza As-dur Chopina. Zderzenie muzyki rozrywkowej z klasyczną dzisiaj może szokować, ale nie w latach 60. ubiegłego wieku. Artystka jest w końcu postacią nietuzinkową, trzymającą się z daleka od rzeczy miałkich. Chociaż nie, one są jej po prostu obce. Nic w tym dziwnego, ponieważ jej życie jest naznaczone niekończącą się fascynacją światem teatru czy ambitnej literatury. I muszę szczerze przyznać, że niejednokrotnie Joanna Rawik zawstydziła mnie swoją wiedzą. Z pewnością nie było to jej intencją…
Sama artystka (to chyba najlepsze określenie dla piosenkarki, dziennikarki i znawczyni sztuki w jednej osobie) porzuciła swoje teatralne ambicje na rzecz śpiewu. Śledząc kolejne wersy „Po co nam to było?” odniosłem wrażenie, że motorem jej działań była chęć osiągnięcia pewnej doskonałości, którą mogę również określić mianem… perfekcjonizmu. Joanna Rawik – choć raczej nie pisze o tym wprost – jest niezwykle wymagająca wobec siebie, mając tym sam wysokie oczekiwania względem innych ludzi. Dlatego też mogła pozwolić sobie na mało przychylne opinie dotyczące m.in. Violetty Villas (uznała ją za niezbyt inteligentną), Władysława Tatarkiewicza (jego wykłady były według niej mało atrakcyjne) czy pierwszej żony Gustawa Holoubka (pozbawionej talentu teatralnego). A może to tylko ja nadaję słowom autorki „Po co nam to było?” charakter oceny?
Joanna Rawik przedstawia nam szereg ważnych dla niej postaci, wiele uwagi poświęcając ich pochodzeniu oraz przeżyciom. Dotyczy to zwłaszcza osób, które doświadczyły trudów II wojny światowej. To chyba właśnie one decydują o wrażliwości – cesze zdewaluowanej w dzisiejszych czasach. Tę posiada oczywiście sama Joanna Rawik, mimo że trudno to wyczuć przy pierwszym zetknięciu się z jej prozą.
Autorka często ujawnia swą sympatię do mężczyzn, którzy – obok wysokiej kultury osobistej i oczytania – są/byli niezwykle łagodnego usposobienia. Taki właśnie był jej ojciec, zatem nie powinno to nikogo dziwić, niemniej postanowiłem w tym miejscu odnotować swoje „psychologiczne” spostrzeżenie.
Przebywając w tym dalece ambitnym świecie przeżyłem lekkie zaskoczenie (by nie powiedzieć – szok), kiedy dowiedziałem się, że pieśniarce przypadł do gustu występ Janusza Laskowskiego na KFPP w Opolu w 1977 r. ze słynnymi „Kolorowymi jarmarkami”. Mój niepokój zaczął jednak powoli znikać, kiedy przeczytałem jej refleksje dotyczące tekstu utworu, który przywołuję autentyczną tęsknotę za czymś, co już nie wróci. Takie uzasadnienie przyjmuję bez słowa sprzeciwu… (Nawiasem mówiąc, uratowało ono mój nieco wyidealizowany obraz autorki, do którego nie pasuje twórczość nie najwyższych lotów).
Wbrew pozorom, motywem przewodnim książki nie jest wcale muzyka, ale szeroko rozumiana twórczość artystyczna, na czele z teatralną. Autorka ubolewa, że obecnie sztuka została zepchnięta na dalszy plan, przez co utraciła swoje znaczenie. „Po co nam to było?” – to pytanie zaczerpnięte z jednej z jej piosenek można odnieść do przemian ustrojowych. Artystka przedstawia nam proces upadku wartości wyższych i ich marginalizacji po 1989 r. Trudno się z tym nie zgodzić. Pod tym względem PRL – jakkolwiek dziś oceniany – wyróżnia się zdecydowanie na plus. Na szczęście czytelnicy spragnieni ambitnej, inteligentnej i zmuszającej (a może raczej zachęcającej?) do myślenia lektury mogą sięgnąć po twórczość – zarówno śpiewaną, jak i pisaną – Joanny Rawik, co i ja uczyniłem z niekrytą przyjemnością.
Informacje o książce:
Tytuł: Po co nam to było
Tytuł oryginału: Po co nam to było
Autor: Joanna Rawik
ISBN: 9788365068378
Wydawca: Studio EMKA
Rok: 2017