Fizjologi i Aviarium. Średniowieczne traktaty o symbolice zwierząt
Stanisław Kobielus
„Fizjologi i Aviarium. Średniowieczne traktaty o symbolice zwierząt„, to kolejna pozycja opracowana przez Stanisława Kobielusa, która powinna zająć swoje miejsce na półkach pasjonatów symboliki zwierząt, zwłaszcza w średniowiecznej i antycznej sztuce chrześcijańskiej. Książka składa się z trzech części – są to kolejno: Fizjolog Epifaniusza, Fizjolog BIs oraz Aviarium.
Fizjologi to wywodzące się z antyku teksty mające na celu przedstawienie natury różnych gatunków zwierząt, roślin czy kamieni, gdzie opis jest dodatkowo zaopatrzony w moralizujące komentarze. Pierwszy z zawartych w niniejszej książce umownie zwany Fizjologiem Epifaniusza, powstał najprawdopodobniej na przestrzeni IV – V wieku i jak wyjaśniono we wstępie, jest to edycja dzieła napisanego być może jeszcze w II stuleciu naszej ery przez nieznanego mieszkańca Aleksandrii. Pierwowzór opierał się nie tylko na tradycji chrześcijańskiej, ale również perskiej, indyjskiej, greckiej czy egipskiej. Możemy się przez to spodziewać, że opisy poszczególnych gatunków zwierząt zawarte w niniejszej książce głęboko sięgają do korzeni tradycji najstarszych kultur Europy i Azji. Aviarium, a więc „traktat o symbolicznym znaczeniu ptaków”, choć młodszy – bo z XII w. – również zawiera długo wcześniej ugruntowane treści.
Pozycja ta jest dwujęzyczna, jednocześnie można czytać tę książkę po polsku oraz w języku łacińskim, co również może być dużym plusem dla naukowców, czy pasjonatów łaciny. Poszczególne opisy w zawarte w Fizjologach, co charakterystyczne dla tego typu tekstów, dzielą się na dwie części – opis oraz komentarz (etymologia w Fizjologu BIs). Komentarz jest odniesieniem do Pisma Świętego, podczas gdy etymologia odwołuje się do najstarszych języków i tradycji tego regionu świata.
Zdaje się, że same opisy będą interesujące już dla najmłodszych czytelników, gdyż prosty styl w jakich zostały napisane często przypominają bajki lub rodzaj przypowieści, a treść z łatwością pobudza wyobraźnię. I tak np. w Fizjologu BIs w części XXV „O wielorybie, i w jaki sposób oszukuje okręty”, możemy przeczytać:
„Żyje w morzu wieloryb, który w języku greckim zwie się aspidocelone, po łacinie zaś aspido testudo. Wieloryb zatem jest wielki, ma na swojej skórze jakby piasek, który jest wzdłuż brzegu morza. Unosi on swój grzbiet pośrodku morza ponad falami, tak że żeglarzom wydaje się być niczym innym jak wyspą, zwłaszcza wtedy, gdy widzą, że cały jest pokryty piaskiem, jak i inne miejsca na wybrzeżu (…). Sądząc, że to wyspa, przybijają do niego i zszedłszy, przybijają pale, aby przycumować okręt. Następnie, aby po pracy ugotować coś do jedzenia, rozpalają ognisko na piasku, jakby na ziemi. Wieloryb zaś, czując żar ognia, nagle się zanurza w wodę i pociąga za sobą okręt w głębię morza. (…)”.
Bajkowy efekt wzmacnia ilustracja załączona pośród 74 innych załączonych na końcu. Co ciekawe, pośród opisów zwierząt, możemy znaleźć opis m.in. syreny.
Podsumowując – Fizjologii zaopatrzone są we wstęp, a Aviarium we wprowadzenie, które są ważnym uzupełnieniem dla rozumienia tekstu właściwego. Dzięki staraniom wydawnictwo TYNIEC, już dobrej jakości ilustracje, twarda oprawa, estetyczne wydanie sprawia, że przyjemnie choćby wziąć tę księgę do rąk. Dzieło to jest też dowodem na to, że niezbędnik dla naukowca badającego symbolikę konkretnego zwierzęcia, może również zostać ulubioną czytanką ciekawskiego przedszkolaka.
Dla osób poszukujących publikacji na temat symboliki, dostępne są inne książki Stanisława Kobielusa – Florarium christianum, na temat roślin oraz Lapidarium christianum dotyczące kamieni.
Informacje o książce:
Tytuł: Fizjologi i Aviarium. Średniowieczne traktaty o symbolice zwierząt
Tytuł oryginału: Fizjologi i Aviarium. Średniowieczne traktaty o symbolice zwierząt
Autor: Stanisław Kobielus
ISBN: 8373541071
Wydawca: TYNIEC Wydawnictwo Benedyktynów
Rok: 2005