Cisza…
Bożena Żywiczka
Kolejny tomik poetycki Bożeny Żywiczki został wydany – jak poprzednie – w krakowskiej Miniaturze. Czy fakt wydania książki w renomowanym wydawnictwie ma znaczenie? Wydaje się, że i tak, i nie. Czesław Miłosz swój zbiorek „Świat (Poema naiwne)” napisał w 1943 roku na szarym grubym papierze w jednym jedynym egzemplarzu. Dopiero potem odkupiono rękopis i wydano tomik. Podobnie rzecz się miała z wydaniem Wrzosów Emila Zegadłowicza. Wydawca Jan Kuglin w 1935 roku w ilości pięciu sztuk wydał poemat poświęcony Maryli Wrzosek. Ponad 60 wierszy na stu kartkach grubego papieru stanowiło książkę. Pierwszy przeznaczony dla Maryli, drugi niech przechowa biblioteka gorzeńska w dziecinnym stoliku Mikołaja, trzeci otrzyma Biblioteka Jagiellońska z zastrzeżeniem, że książka dopiero w roku 1985 może być oddana do użytku publicznego. Egzemplarz czwarty zachowa archiwum Drukarni, piąty jest moją własnością – napisał Jan Kuglin w posłowiu.
Jak się okazuje sprawą istotną jest niewątpliwie estetyka wydania, dobry papier, grafiki, czcionka, okładka i obwoluta, ilość egzemplarzy, ale niekoniecznie… Najważniejsze, by książka trafiła do czytelników, którzy zechcą przeczytać czy choćby przejrzeć i zapamiętać autora i tytuł. A takie zbiorki – powiedzmy kryzysowe – wydawano nie tak dawno. Wiersze były pisane na maszynie, powielane, kartki spięte grubymi zszywkami, czasem z narysowanymi grafikami… Czasy się zmieniły i wzrosły nasze wymagania w dziedzinie publikowania różnych utworów. Zatem każdy wydający ma prawo wyboru. I niech tak zostanie.
Tomik „Cisza…” Bożeny Żywiczki jest podzielony na trzy rozdziały (Cisza, W ciszy i Trudne pytania). Jeden z nich został poświęcony jednemu motywowi, lecz nie ciszy. Można by powiedzieć, że wszystkim dźwiękom, bo cisza do nich także należy. Nawet w tym tomiku jeden z wierszy ma tytuł Cisza woła… Okazuje się, że w ciszy może być dźwięk, krzyk, głos, rozmowa, szum, śpiew, płacz, nuta.
…jestem ciszą
która krzyczy… –
pisze podmiot liryczny w wierszu wstępnym do omawianego zbiorku. Cisza jest stanem bezdźwięcznym, ale nie bezgłośnym. Wypowiada się własnymi słowami i zawiera treści trudne do uchwycenia, ale to tylko problem wrażliwości aparatu słuchowego i chyba duszy. W czasie trwania ciszy, tak jak w czasie trwania pauzy w melodii, grają jeszcze głosy przerwanej muzyki oraz głosy tej, która za chwilę zagra – dodaje Sławomir Ciesielski.
Wydaje się, że motyw ciszy pozwala autorowi na zastosowanie różnych środków językowych. Umożliwia wręcz wymyślanie figur stylistycznych. Cisza w ujęciu Bożeny Żywiczki ma różne oblicza. Bardzo często jest pokazana jak żywa istota lub człowiek, więc w sposób metaforyczny. W jednym z tekstów Rozgościła się cisza… czytamy:
powinna być szczęśliwa.
rozgościła się u niej cisza
cisza gra
cisza nuci
cisza śpiewa
i tłumi krzyk rozpaczy.
Skoro cisza w wierszach autorki jest bohaterem części tomiku, więc musi być wyposażona w zmysły tak jak istota żywa. Można ją powąchać, bo ma zapach. Można usłyszeć, bo wydaje dźwięk. Poczuć, dotknąć, pewnie zobaczyć. Ponadto ma ona cechy ludzkie takie jak wola walki, można się z nią zaprzyjaźnić, niesie pocieszenie, nie dziwi się różnym zjawiskom, smuci się.
Ostatni rozdział w tomiku „Cisza…” ma charakter refleksyjny. Osoba wypowiadająca się stawia wiele pytań, które pozostają bez odpowiedzi. Teksty są zapisem myśli, rozważań i przemyśleń. Są szukaniem miłości, bliskości i potrzeby bycia z drugą osobą Wydaje się, że bohaterka tej części tomiku Trudne pytania jest kobietą głęboko zranioną przez życie, a jej literackie zapiski są próbą rozliczenia się z przeszłością, by w końcu pogodzić się z sytuacją. Zwyczajnie – choć bardzo trudno – pojednać się z życiem, choć często ono boli…
Strona językowa omawianego zbiorku jest dość interesująca, zwłaszcza w konstruowaniu przenośni, apostrof czy epitetów. W wierszu Losie uparty – oprócz apostrofy mamy także metafory:
losie uparty
to ty karty rozdajesz
ślepotą ludzi częstujesz
[…]
bo los nie ustąpi
jest ciężarem i ma swoją wagę.
Warto odnotować w życiu literackim regionu książkę poetycką Cisza oraz inne tomiki wydane przez Bożenę Żywiczkę. Zachęcam do czytania, by Odnaleźć się w ciszy…
Informacje o książce:
Tytuł: Cisza…
Tytuł oryginału: Cisza…
Autor: Bożena Żywiczka
ISBN: 9788380525351
Wydawca: MINIATURA
Rok: 2020