Tajemnica czasu – Carlo Rovelli

„Tajemnica czasu” to popularnonaukowe opracowanie na temat teorii czasu i percepcji tego zjawiska. Przez kolejne rozdziały książki czytelnik przeprowadzany jest przez historię postrzegania czasu w nauce, filozofii i kulturze. Carlo Rovelli przedstawia w niej swoją wizję natury czasu, jako czegoś, co nie jest stałe i jednoznaczne, ale zależy od subiektywnej perspektywy obserwatora.

„Ta książka to mieszanka fizyki, historii, filozofii i anegdot, a przede wszystkim opowieść o tym, jak fizycy starają się zrozumieć tajemnicę czasu.”

Książka jest napisana w sposób przystępny dla laików, jednak wymaga od czytelnika pewnej wiedzy na temat fizyki i matematyki. Autor podjął się trudnej i ambitnej próby przedstawienia zagadnienia czasu w sposób popularny dla szerszego grona odbiorców. Problemem jednak jest to, że książka ma niespójny poziom i nie trafia do wszystkich odbiorców.

Z jednej strony, Rovelli stara się wyjaśniać koncepcje fizyczne w sposób przystępny, często za pomocą metafor i przykładów, dzięki czemu książka jest łatwa do pochłonięcia i nie wywołuje „czytelniczego tarcia”. Z drugiej strony jednak, dla osób zainteresowanych fizyką, książka ta jest zbyt mało „fizyczna”, a dla osób bez wcześniejszej wiedzy próbuje wyjaśniać skomplikowane pojęcia poprzez kwieciste metafory, aby za chwilę próbować przemycić bardziej zaawansowane pojęcia.

Autor mocno połączył historię oraz filozofię, co wzbogaca tekst, ale nie zawsze w sposób konieczny i użyteczny. Rovelli wprowadza również wiele anegdot, które jedyne co wnoszą do książki to objętość, a powiązania między nimi a tematem książki bywają niewyraźne. Autor skupia się zbytnio na filozoficznych aspektach czasu, kosztem opisu konkretnych eksperymentów i teorii, przez co publikacja nieco traci na swojej naukowości.

Innym mankamentem jest fakt, że w książce występują dwa typy przypisów, co jest jednym z najbardziej irytujących elementów. Czytając dany rozdział, czasami trzeba 2-3 razy na stronę przenosić się na koniec książki, aby doczytać odniesienie, które zazwyczaj jest doprecyzowaniem myśli autora. Zmiana tego formatu w przyszłych wydaniach byłaby ukłonem w stronę odbiorców.

Książka ma jednak swoje pozytywne strony. Autor bardzo dobrze wyjaśnia rolę drugiej zasady termodynamiki oraz entropii i jej wpływie na układy i przemiany energetyczne. W szczególności ukazuje Słońce jako źródło niskiej entropii, która pozwoliła się rozwinąć życiu na Ziemi. Kolejne rozdziały ukazują historię rozumienia koncepcji czasu oraz iluzoryczność potocznie rozumianego czasu i tłumaczą, jak nowoczesne teorie fizyczne próbują wyjaśnić to, co postrzegamy jako jego upływ.

Podsumowując, „Tajemnica czasu” nie jest złą książką. Dla osób mniej obeznanych z fizyką jest cennym źródłem wiedzy oraz inspiracją do dalszych rozważań na temat jednej z największych zagadek nauki i filozofii. Z kolei dla fizyków, którzy jeszcze nie zapoznali się z koncepcją „nieistniejącego czasu”, będzie to bardzo gładkie, ale też wywołujące niedosyt wprowadzenie.