Heraldyka i weksylologia – Alfred Znamierowski

Heraldyka to nauka pomocnicza historii, która zajmuje się badaniem rozwoju, znaczenia i zasad kształtowania herbów, zaś weksylologia bada dzieje flag, chorągwi i proporców, a także znaczenie użytych na nich barw i znaków. W obu tych naukach specjalizuje się Alfred Znamierowski, który jest cenionym na świecie heraldykiem i weksylologiem, wielokrotnie nagradzanym w prestiżowych ośrodkach badawczych, w tym laureatem honorowego tytułu Fellow Of The Federation i Vexillonem. To równocześnie badacz, który heraldyce i weksylologii poświęcił przeszło sześćdziesiąt lat swojego życia, a wiele jego wytworów (nieomal dwieście!) stanowi element herbów, flag lub insygniów jednostek polskiego samorządu terytorialnego. Alfred Znamierowski to więc właściwa postać do stworzenia tak monumentalnego dzieła, jakim jest wydana przez Wydawnictwo Arkady encyklopedia specjalistyczna pt. „Heraldyka i Weksylologia”.

Imponujących rozmiarów dzieło liczy przeszło 500 stron, na których znalazło się przeszło 1600 haseł oraz około 3000 ilustracji, które przedstawiają herby i weksylia, a także figury, symbole, pieczęcie, monety, ordery, odznaki, obrazy, rzeźby, mapy i inne zabytki stanowiące istotną część heraldyki i weksylologii. Dzieło opatrzone krótkim wstępem wyjaśnia motywy badań Alfreda Znamierowskiego, który tak oto stwierdza:

„Heraldyka i weksylologia to dwa terminy […] dla wielu […] trudne do zdefiniowania. A dotyczą przecież herbów i flag, czyli znaków spotykanych na co dzień niemal na każdym kroku”

Istotnie wiele z zaprezentowanych grafik i podjętych przez autora omówień może wydać się dziwnie znajomych. Często przecież mamy z nimi bezpośrednio do czynienia, czy to w naszej gminie, czy w rodzinnych pamiątkach, ale zwykle przechodzimy bezrefleksyjnie obok nich lub nie posiadamy wystarczającego zasobu wiedzy, aby je zinterpretować. Trudno wszak opierać się na interpretacjach w sieci, które często charakteryzują się wieloznacznością lub niedopowiedzeniami. Tymczasem Alfred Znamierowski jest gwarantem, iż książka „Heraldyka i weksylologia” stanowi rzetelne, fachowe i przystępne dla czytelnika wyjaśnienie zagadek heraldyki i weksylologii. Tak oto dzięki temu wydawnictwu encyklopedycznemu tajemnicy nie będą już sprawiały zwierzęta występujące m.in. w herbach polskich miast i gmin, czy też postacie fantastyczne, które możemy tam znaleźć, elementy uzbrojenia, przedmioty i inne symbole stanowiące nieodłączony fragment otaczającej nas rzeczywistości.

Hasła zawarte w dziele „Heraldyka i weksylologia” ułożone są w porządku alfabetycznym, co w kapitalny sposób ułatwia odszukanie interesującego nas symbolu, który napotkaliśmy w herbie lub na sztandarze. Zobaczyłem gryfa? Teraz już, sięgając do pracy wybitnego polskiego naukowca, wiem iż:

„Gryf […] symbolizuje dwoistą naturę Jezusa Chrystusa – boską […] i ludzką”

Dowiem się także o innych znaczeniach tego mitycznego zwierzęcia oraz tysiącu innych, do których doprowadzi Alfred Znamierowski na kartach swego monumentalnego dzieła. Warto pamiętać, iż szalenie ważnym atutem encyklopedii „Heraldyka i Weksylologia” jest fakt, że oprócz wyjaśnienia interesującej nas symboliki autor wskazuje herby, sztandary, a nawet m.in. zawołania, do których konkretna symbolika się odnosi. Można więc sobie wyobrazić jaki ogrom pracy wniósł Alfred Znamierowski, aby uporządkować tysiące napotkanych znaczeń i symboli oraz dokonać ich omówień uwzględniając konteksty historyczne, geograficzne i społeczne z zachowaniem współczesnego, aktualnego na rok wydania książki, rozmieszczenia owych herbów i sztandarów w konkretnych miejscach, w których one dziś występują.

Przy większości haseł zaprezentowane zostały także budzące wyobraźnię grafiki. Część z nich czytelnicy ujrzą z pewnością pierwszy raz w życiu – nad niektórymi się zachwycą, jak nad kartą „Dzicy mężowie i dzikie niewiasty”, nad innymi popadną w głęboką refleksję (vide wzruszająca „Korona cierniowa” El Greco), niektóre zachęcą do boju (…choćby „Quinas”), a inne mogą nawet bawić, jak bocian z Kawęczyna. Ważny pozostaje fakt, iż w tym ogromie symboli – budzących wspaniałe, wielobarwne uczucia – wciąż najważniejszy pozostaje czynnik edukacyjny. Alfred Znamierowski w dziele „Heraldyka i weksylologia” ułatwia naukę nie tylko historii, ale też poznawanie samych siebie. Otaczający nas świat to przecież system symboli, którymi każdy człowiek się posługuje. Teraz może odkryć ich znaczenie, zainspirować się, wzbogacić wiedzę i nasycić duszę.

O jakość dzieła „Heraldyka i weksylologia” zadbało słynące z wielkiej staranności Wydawnictwo Arkady, któremu już dziś można przypisać miano mecenasa w pielęgnowaniu historii w szerokim jej znaczeniu. Nie chodzi tu tylko o dalece profesjonalną edycję dzieła, ale też o takie kwestie jak m.in. wysoka jakość grafik, rysunków, rycin, czy też zdjęć, oraz o znakomity papier, na którym zostało wydrukowane to dzieło życia Alfreda Znamierowskiego. Łącząc zatem ogromne doświadczenie, talent i pasję polskiego badacza z zaangażowaniem ludzi, którzy potrafią jego badania ująć w tym monumentalnym dziele otrzymujemy klucze do bram strzegących świątyni heraldyki i weksylologii. Warto więc pamiętać, że:

„Klucz to symbol władzy i narzędzie umożliwiające dostęp do ukrytych tajemnic lub skarbów […] klucz bywa środkiem do zdobycia lub uzyskania czegoś”

Jestem przekonany, że „Heraldyka i weksylologia” umożliwią zdobycie kapitalnej wiedzy, o którą w tak wyczerpującej i zarazem zwartej formie trudno w szkole, czy na studiach. To dzieło jest także niczym latarnia w odmętach gigabajtów niesprawdzonych informacji, a jego latarnikiem jest Alfred Znamierowski. Dzięki wybitniej wiedzy tego badacza, jego zaangażowaniu i perfekcyjnej metodyce każdy z nas może przynajmniej w części poczuć się heraldykiem i weksylologiem. Świat herbów i sztandarów, a nade wszystko: świat symboli, które nas otaczając, stoi przed nami otworem. Klucze nazywają się „Heraldyka i weksylologia”. Piękne dzieło!

Informacje o książce:
Tytuł: Heraldyka i weksylologia
Tytuł oryginału: Heraldyka i weksylologia
Autor: Alfred Znamierowski
ISBN: 9878321349725
Wydawca: Arkady
Rok: 2017

Kontakt z recenzentem: konrad.morawski@wp.pl